Kolekcje - Zabytek.pl

Teodor Marian Talowski zaliczany jest do najznamienitszych polskich architektów przełomu XIX i XX w, określany prekursorem polskiego neoromantyzmu w architekturze. Znany jest jako autor eklektycznych budowli wykazujących zadziwiające bogactwo form, łączących w sobie w niezwykle malowniczy sposób elementy wielu stylów.

Fenomen lokalnej architektury z 1 poł. XVII w., określany mianem „renesansu lubelskiego”, jest przejawem ówczesnego gospodarczego znaczenia tego regionu oraz zwycięstwa nowego renesansowo-manierystycznego stylu architektonicznego nad gotykiem.

Ratusz, jako budowla monumentalna i reprezentacyjna, od zawsze był znakiem siły i samorządności miasta. Kolekcja pokazuje ratusze miast województwa opolskiego, które mogą być budynkami z ciekawą historią, intrygującymi legendami i niebagatelną architekturą.

Kujawy były silnie związane historycznie i artystycznie z początkami państwa polskiego. Na kujawskim szlaku romańskim prowadzącym z Mogilna, przez Strzelno, Kruszwicę do Inowrocławia znajdują się najwybitniejsze dzieła architektury romańskiej w Polsce.

Drewniane i murowane kościoły Polskiego Spisza - krainy historycznej pod Tatrami, która znajduje się pomiędzy granicą państwową, a biegiem rzek Białki i Dunajca - to kolekcja 8 obiektów cennych pod względem historii, architektury i wyposażenia.

Bogata grupa zabytkowych kościołów drewnianych w województwie lubuskim o unikatowych walorach kulturowych i historycznych liczy około sześćdziesięciu obiektów i jest świadectwem różnorodnej historii terenów dzisiejszego województwa lubuskiego.

Prawie do poł. XIX w. Podlasie było światem niemal wyłącznie zbudowanym z drewna. Tutejsi donatorzy i działający na ich rzecz budowniczowie wznosili świątynie z drewna, które kunsztem artystycznym próbowały dorównać budownictwu murowanemu.

Drewniana architektura sakralna w województwie śląskim stanowi jeden z cenniejszych i ciekawszych przykładów dziedzictwa tego regionu. Świadczy o tym znacząca ilość zachowanych na tym obszarze kościołów drewnianych będących zabytkami o dość jednolitym charakterze.

Nierozłącznym elementem krajobrazu miast i miasteczek Podkarpacia, obok drewnianych kościołów i cerkwi, są synagogi – materialne świadectwo wielowiekowej obecności Żydów na tych terenach. Wznoszone według ścisłych reguł, w zależności od wielkości i majętności gminy żydowskiej, mniej lub bardziej rozbudowane i dekorowane. Zwykle na zewnątrz skromne, a we wnętrzu bogato wyposażone i ozdobione.

Dominium warmińskie, otoczone przez ziemie protestanckie, było kształtowane przez katolicką tożsamość i związek z Rzeczpospolitą, o czym świadczą kościoły pielgrzymkowe o wartościowej architekturze, powiązanej z krajobrazem i bogatym wyposażeniem.

Wiek XIX był czasem ścierania się sztuki zastanej, tradycyjnej z awangardową, odkrywania nowych trendów, w końcu był czasem buntu wobec skostniałych zasad sztuki akademickiej. Rewolucja, jaka się w tym czasie dokonała odrzuciła tworzenie sztuki na podstawie obserwacji dzieł wielkich mistrzów przeszłości. W efekcie tego przewartościowania przez długi czas akademizm, a najbardziej sztuka kościelna, były niedoceniane i zapomniane.

Zamki krzyżackie są jednymi z najbardziej rozpoznawalnych zabytków średniowiecznego budownictwa militarnego na Pomorzu. Najstarsze znajdują się na ziemi chełmińskiej i michałowskiej – w regionach od których rozpoczęła się ekspansja Zakonu.

Zespół nekropolii – cmentarzy wojennych, w których pochowano żołnierzy wielu narodowości poległych podczas krwawych walk w Galicji Zachodniej w latach 1914-1915 jest charakterystycznym elementem krajobrazu kulturowego województw podkarpackiego i małopolskiego.

Kolonie i osiedla patronackie stanowią znaczący element górnośląskiego krajobrazu. Na obszarze województwa śląskiego znajduje się około 200 tego typu założeń m.in. w Bytomiu, Chorzowie, Gliwicach, Rudzie Śląskiej i Katowicach.

Kolekcja prezentuje grupę kościołów ryglowych z terenu Kaszub i części Pomorza Środkowego. Grupa obejmuje małe kościoły wiejskie i małomiasteczkowe, wznoszone w okresie od XVII do 1 ćw. XX w., w tradycyjnej, ryglowej technice budowlanej.

Ryglowa architektura sakralna stanowi charakterystyczny element w krajobrazie Pomorza Zachodniego. Najstarsze kościoły wzniesione w technice szkieletowej mają metrykę późnośredniowieczną, zaś największą grupę stanowią kościoły XVII i XVIII-wieczne.

Na terenie całego województwa śląskiego, znajduje się kilkadziesiąt zabytkowych obiektów i zespołów architektury rezydencjonalnej, w tym większych założeń pałacowo-parkowych. Obecnie charakteryzują się one zróżnicowanym sposobem użytkowania i stanem zachowania. Zazwyczaj są to budowle zlokalizowane poza granicami miast, na terenach gmin wiejskich, usytuowane w otoczeniu parków i terenów zieleni. W pobliżu niektórych z nich znajdują się zachowane do dzisiaj zabudowania dworskie.

W 1604 r. Zebrzydowski, będąc pod wpływem dzieła Christiana Kruik van Adrichema (łac. Christianus Crucius Adrichomius) pt. Theatrum Terrae Sanctae, postanowił ufundować pierwszą w Polsce kalwarię, wzorowaną na układzie przestrzennym Jerozolimy z czasów Jezusa.

Gotycka architektura sakralna z terenu Żuław to w większości skromne, jednonawowe kościoły będące przejawem lokalnego budownictwa, które w specyficznym obszarze Delty Wisły musiało się mierzyć z dużymi ograniczeniami terenowymi i materiałowymi.

W 1922 r., po plebiscycie i III powstaniu śląskim, zostało utworzone województwo śląskie stanowiące autonomiczną jednostkę II RP. Wówczas to najmniejsze w skali ówczesnego kraju województwo składało się z ośmiu powiatów, jednego okręgu miejskiego i dziewięciu miast tj.: Chorzowa, Katowic, Świętochłowic, Bielska, Rybnika, Cieszyna, Tarnowskich Gór, Pszczyny oraz Lublińca. Siedziba władz znajdowała się w Katowicach. Województwo śląskie posiadało własny parlament – Sejm Śląski oraz odrębny Skarb Śląski. Co więcej, m.in. dzięki przemysłowi górniczemu i hutniczemu, województwo śląskie było najbardziej rozwiniętym i jednocześnie najbogatszym obszarem w międzywojennej Polsce.

Kolekcja prezentuje region wielowiekowej działalności kulturowej i technicznej człowieka grupujący teraz pozostałości XIX-wiecznych założeń i obiektów przemysłowych – powstałych w dobie rodzącego się nowożytnego przemysłu na ziemiach polskich.

Kolekcja Najstarsze zamki obronne Polski Centralnej obejmuje obiekty z obszaru historycznych ziem Łęczyckiej i Sieradzkiej z powiatem wieluńskim. Zamki te powstały z fundacji królewskich, biskupich i prywatnych w okresie od ok. 1340 do ok. 1535 r.

Najstarsze świątynie powstałe wraz z rozwojem osadnictwa, tworzącym się systemem administracji oraz powstającymi siedzibami możnowładczymi na terenie Polski Centralnej ze względu na szczególnie odległy czas powstania są zabytkami o szczególnym znaczeniu.