Zamki krzyżackie na Ziemi Chełmińskiej i Michałowskiej
4
Zamki krzyżackie są jednymi z najbardziej rozpoznawalnych zabytków średniowiecznego budownictwa militarnego na Pomorzu. Najstarsze znajdują się na ziemi chełmińskiej i michałowskiej – w regionach od których rozpoczęła się ekspansja Zakonu.
Zamki krzyżackie są jednymi z najważniejszych i najbardziej rozpoznawalnych zabytków średniowiecznego budownictwa militarnego na Pomorzu. Najstarsze spośród nich znajdują się na ziemi chełmińskiej i michałowskiej – w historycznych regionach od których rozpoczęła się ekspansja Zakonu Krzyżackiego.
Krzyżacy pojawili się tu w 1228 r. w wyniku nadania (w 1222 r.) przez księcia Konrada Mazowieckiego ziemi chełmińskiej Zakonowi Szpitalników NMP Domu Niemieckiego. Pierwsze murowane zamki powstały w Toruniu, Pokrzywnie, Bierzgłowie i Rogoźnie. Były to budowle na planie nieregularnym. Później, zostały zbudowane na planie regularnym, znakomicie ufortyfikowane zamki w Grudziądzu, Kowalewie, Radzyniu Chełmińskim, Papowie Biskupim, Golubiu, Lipienku i Nieszawie. Do tej listy doszedł też zamek w Brodnicy, gdyż ziemia michałowska zastawiona w 1303 r. przez książąt mazowieckich Wielkiemu Mistrzowi, ostatecznie znalazła się w granicach Państwa Zakonnego w 1317 r.
Zamki krzyżackie dotrwały do naszych czasów w różnym stanie. Najlepiej zachowany jest zamek w Radzyniu Chełmińskim. Pomimo iż znajdują się częściowo w ruinie, nadal zachowały ślady swej świetności zamki w Toruniu, Brodnicy, Papowie Biskupim czy Rogoźnie. Znacznie przebudowane zostały zamki w Golubiu i Bierzgłowie. Fragmenty murów, oraz pojedyncze wieże lub bramy pozostały po warowniach w Grudziądzu, Kowalewie i Pokrzywnie. Po zamkach w Nieszawie czy Lipienku pozostały jedynie ziemne kopce z nielicznymi reliktami murów.
