Dekoracja i konstrukcja bramy była wzorowana na bramie z Antwerpii. Budynek stanowi przykład artystycznej sprawności architekta Paulusa Baudartha, który musiał wpisać swoje plany w całość założenia kalwaryjnego, a jednocześnie unikać powielania rozwiązań przy tak dużej ilości realizowanych obiektów.

Historia

Budynek kaplicy powstaje w l. 1615-1616. Paulus Baudarth, projektując tą kaplicę nadał jej kształt bramy miejskiej. Jezus w czasie drogi krzyżowej wyszedł z Jerozolimy na górę Golgotę, która leżała poza murami miasta, dlatego musiał przejść przez zachodnią bramę miejską. Brama Zachodnia, zw. także Bramą Sądową, stała się Kaplicą Drugiego Upadku Chrystusa. Jej lokalizacja wyznacza w kompleksie kalwaryjnym punkt graniczny Jerozolimy. Do zaprojektowania jej planu Baudarth posłużył się konkretną, znaną sobie Bramą św. Jerzego w Antwerpii, wzniesioną w 1545 r. Chociaż brama ta nie zachowała się, to Brama Zachodnia z Kalwarii Zebrzydowskiej przechowała analogiczny do niej podział elewacji zewn. na dwa piętra nierównej wysokości z podziałami przeprowadzonymi rustykowanymi półkolumnami i pilastrami. Mimo podobieństw stylowych Brama Zachodnia w Kalwarii Zebrzydowskiej nie jest wierną kopią antwerpskiej. Do tego masywność, ciężkość form i kompozycja wskazują na to, że Baudarth wzorował się na rozwiązaniach Jana Vredemana de Vries i renesansu flamandzkiego. Grube mury i ciężkie proporcje są znamionami inspiracji architekturą obronną i napływającymi na te tereny z Krakowa rozwiązaniami barokowymi. W l. 1903-1909 restaurowano Kaplicę Drugiego Upadku. W 1925 r. Karol Polityński wykonał polichromię elewacji wew. kaplicy. Odnowienie znajdującej się w środku figury upadającego pod krzyżem Jezusa miało miejsce w 1957 r.

Brama wyznacza 18-nastą stację Dróżek Pana Jezusa, wchodzącą w skład cyklu Drogi Krzyżowej oraz piątą stację Dróżek Matki Boskiej (cykl Boleści). Ponadto stanowi ważną scenografię do rozgrywających się w Kalwarii Zebrzydowskiej w Wielki Piątek misteriów Męki Pańskiej.

Opis

Kaplica znajduje się na spadku terenu, pomiędzy Górą Syjon a Górą Żar (Golgotą). Położona jest ok. 15 m od drogi głównej. Reprezentuje styl renesansu flamandzkiego i architektury obronnej. Założoną na planie prostokąta kaplicę wzniesiono z łamanego kamienia z dekoracjami wykonanymi z ciosów i otynkowanej cegły. Dekoracje elewacji zewn. wzorowane na dekoracji Bramy św. Jerzego w Antwerpii, dwukondygnacyjne z wyższą dolną kondygnacją. Kaplicę obiega kamienny cokół, na nim wspierają się podziały architektoniczne, poprowadzone za pomocą: rustykowanych półkolumn toskańskich i jońskich (w elewacji wsch.) oraz rustykowanych pilastrów toskańskich i gładkich nierustykowanych jońskich (w elewacji zach.). Gzyms dolnej kondygnacji podtrzymują w elewacji zach. rustykowane pilastry, w elewacji wsch. rustykowane półkolumny, konsolki oraz klucz arkady, na którym w górnych kondygnacjach ustawione są cztery półkolumny (w elewacji wsch.) i pilastry jońskie (w elewacji zach.), podtrzymujące gzyms górnej kondygnacji. W polu środkowym drugiej kondygnacji na osi głównej umieszczono tarczę z krzyżem jerozolimskim i z napisem Jerusalem (od str. zach.). Elewacje krótszych ścian posiadają jedynie podziały horyzontalne: gzyms i cokół, bez żadnych dekoracji. Elewacje wew. skromne, ograniczające się tylko do gzymsu, który rozdziela ściany od sklepienia klasztornego. Wyposażenie stanowi figura upadającego pod krzyżem Chrystusa, nakryta baldachimem, bliźniaczo podobna do trzech pozostałych figur upadku Jezusa. Figura wkomponowuje się we fresk, przedstawiający pejzaż Palestyny. Na belkach krzyża zapisano fragment z Psalmu Dawidowego: „Supra dorsum meum fabricaverunt peccatores” (Ps. 128, 3), który stanowi fragment wersetu: „Małżonka Twoja, jak płodny szczep winny, we wnętrzu Twojego domu. Synowie Twoi jak oliwne gałązki dookoła twojego stołu”.

Zabytek dostępny z zewnątrz.

Oprac. Mirosław Płonka, OT NID w Krakowie, 15-09-2017 r.