Kaplica Domku miała mieć z polecenia fundatora kształt róży, dlatego jest pamiątką wyraźnego życzenia Zebrzydowskiego i próbą Paulusa Baudartha praktycznego pogodzenia woli donatora z dostępnymi, lokalnymi materiałami, warunkami konstrukcyjnymi oraz swoim indywidualnym stylem.

Historia

Kaplicę Domku Matki Bożej wznoszono przez dwa lata od 1612 r. Projektantem budynku był Paulus Baudarth. Narzucony przez Zebrzydowskiego symboliczny kształt bierze się od wezwania z Litanii Loretańskiej, w której Matkę Boską tytułuje się „Różą Duchowną”. Sprostanie temu zadaniu mogło udać się tylko poprzez zastosowanie cegły. Powstały budynek dowodził pomysłowości i zręczności artystycznej Paulusa Baudartha. Początkowo w kaplicy mieściły się trzy ołtarze, z których żaden nie zachował się. Z czasem iście maryjna kaplica stała się przyczyną zrodzenia się specjalnego nabożeństwa do Matki Boskiej. W l. 1903-1910, za czasów kustosza o. Felicjana Fierka, kaplicę poddano gruntownej renowacji. Kolejna miała miejsce dopiero w 1999.

Domek stanowi dziesiąta stację Dróżek Marii w cyklu Zaśnięcia oraz jest punktem, od którego rozpoczyna się Procesja Pogrzebu Matki Boskiej, związana z sierpniowymi obchodami Wniebowzięcia NMP.

Opis

Kaplica Domku Matki Bożej zlokalizowana jest na wzgórzu nazwanym Górą Syjon (położonym na pd. od Góry Lanckorońskiej). Kaplica stanowi doskonały przykład kunsztu Baudartha i jego umiejętności zastosowania renesansu flamandzkiego w realizacjach kalwaryjskich. Budynek wzniesiony na planie sześcioboku z apsydami półkolistymi i trapezowymi, które przypominać miały kształtem różę. Budynek nakrywa kopuła z czterema latarniami. Z racji skomplikowanego planu budynku i trudności w wykonaniu go w kamieniu kaplicę wzniesiono z cegły, a szczegóły architektoniczne z ciosów kamienia. W elewacji zewn. architekt zastosował kontrast surowej cegły z cokołem i belkowaniem, udającymi kamienne. Dzięki takiemu połączeniu materiałów zaakcentowano linie architektoniczne. Połączenie cegły i kamienia wprowadziło kontrast, który był cechą renesansu niderlandzkiego. Wnętrze pokryte polichromią z przełomu wieków: XVIII i XIX. Do wnętrza prowadzą trzy wejścia zlokalizowane w trapezowych apsydach. Portale opracowane kamieniarsko z profilowanymi impostami i ozdobnym kluczem archiwolty. Nad każdym z wejść znajdują się owalne otwory okienne z tynkowanym obramieniem. Wyposażenie stanowią trzy ołtarze o cechach barokowych. Pomiędzy ołtarzami zawieszone są tablice z  malowidłami z życia Marii z pierwszej poł. XVII w. Po prawej stronie pn. wejścia ustawiona jest na osobnym cokole kamienna ambona z drewnianym zadaszeniem.

Zabytek dostępny z zewnątrz.

Oprac. Mirosław Płonka, OT NID Kraków, 15-09-2017 r.