Obecny obiekt, choć bezstylowy, wkomponowany w aleję dróżek kalwaryjskich, reprezentuje doskonały przykład połączenia architektury z naturą w krajobrazie, wpływającymi na skupienie modlitewne pątników.

Historia

Ciało Marii spoczywało w Grobie w Dolinie Jozafata od piątku aż do niedzieli. Na polecenie Boga została przywrócona Matce Boskiej Dusza, która ożywiła ciało. Najświętsza Dusza Marii została obdarzona czterema cnotami/darami, które umożliwiły wyjście jej ciału ze skalnego grobowca. Po 1632 r. powstał pierwszy budynek kaplicy, który miał szczególnie nawoływać pątników, odprawiających Drogę Zaśnięcia/Pogrzebu Matki Boskiej do uwielbienia Duszy Marii. Matka Jezusa spełniła powierzone sobie od Boga zadanie, nie kalając przez całe swoje życie duszy jakimkolwiek grzechem – to właśnie temu przymiotowi Marii postanowiono oddać szczególną cześć wznoszoną kaplicą. Trzeba także pamiętać, że w l. 30 XVII w. kształtuje się nabożeństwo Dróżek Matki Boskiej, którego wcześniej nie było, dlatego niektóre kaplice są wynikiem wpisania ich we współczesny tok myślenia o śmierci i triumfie Marii. Nie wiadomo, jak pierwotnie wyglądała kaplica z fundacji Zebrzydowskiego, bo zastąpiła ją nowa kaplica wybudowana w czasie prac o. Gaudentego Thynella w l. 1793-1833. Podobnie jak kaplica Zgromadzenia Apostołów, kaplica Uwielbienia Duszy Maryi została w 1844 r. rozebrana i zastąpiona kolejną, zachowującą kształt tej z czasów Thynella.

Obiekt wyznacza 12-nastą stację Dróżek Matki Boskiej, znajdującą się w cyklu Zaśnięcia oraz stację sierpniowej procesji Pogrzebu Matki Boskiej.

Opis

Kaplica zlokalizowana jest na spadku terenu wzniesienia nazwanego Górą Moria, wzdłuż traktu alejki wyznaczonej przez starodrzew. Budynek reprezentuje stylistykę kaplic z 1 ćw. XIX w., przy czym jest bliźniaczo podobna do kaplicy Zgromadzenia Apostołów i kaplicy Aniołów. Obiekt został wzniesiony na rzucie prostokąta z półkolistą apsydą. Murowany budynek nakrywa dach siodłowy ze szczytem parawanowym, a apsydę półkopuła. W elewacjach zewn. podziały poprowadzono tylko horyzontalnie za pomocą kamiennego cokołu i gzymsu koronującego. Budynek stoi ustawiony szczytem do alejki. W elewacji frontowej półkoliste wejście. Otwór wejściowy został ujęty w kamienny oprawiony portal, na który składają się ustawione w węgarach filary, podtrzymujące zwieńczoną kluczem archiwoltę. W szczycie elewacji frontowej, na osi gł. wejścia znajduje się okrągłe okienko ujęte w kamienne opracowanie. Pozbawione podziałów architekt. elewacje wew. podtrzymują polichromowane sklepienie krzyżowe. Światła do wnętrza dostarczają dwa półkoliste okienka w ścianach bocznych kaplicy. Na wyposażenie wnętrza składa się późnobarokowy ołtarz z malowidłem zw. z pogrzebem Matki Boskiej, autorstwa Jana Jerzyczka. W środku zachowała się również oryginalna XIX-wieczna posadzka z łamanego kamienia.

Zabytek dostępny z zewnątrz.

Oprac. Mirosław Płonka, OT NID w Krakowie, 15-09-2017 r.