Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

kaplica Aniołów - Zabytek.pl

kaplica Aniołów


kaplica 1793 - 1833 Bugaj

Adres
Bugaj

Lokalizacja
woj. małopolskie, pow. wadowicki, gm. Kalwaria Zebrzydowska - obszar wiejski

Pierwszy budynek Kaplicy Aniołów został wzniesiony w drugiej fazie budowy kompleksu kalwaryjnego (1623-1641) z fundacji Jana Zebrzydowskiego. Obecnie stojący w tym samym miejscu budynek z XIX w. jest po dziś dzień świadectwem kształtującego się w tym czasie maryjnego cyklu dróżek kalwaryjskich. Obiekt, choć bezstylowy, jest przykładem połączenia architektury i natury z tradycją (Transitus Mariae), wykorzystanych jako elementy składowe scenografii, wpływającej na nabożne przeżywanie przez pątnika życia Marii.

Historia

Po 1632 r. powstał pierwszy budynek kaplicy Aniołów, który miał szczególnie nawoływać do niezrozumiałej dla człowieka interwencji samego Boga, mającej miejsce w czasie agonii Marii. Tradycja Transiti Mariae, żywo obecna w Kościele od V w., a w XVII w. dodatkowo potwierdzona objawieniami franciszkańskiej zakonnicy Marii z Agredy (zm. 1665), przekazała informację o tym, że na moment przed śmiercią Marii miał ukazać się jej syn Jezus (Wcielone Słowo) i udzielić matce błogosławieństwa. Chrystus pojawił się w otoczeniu aniołów, którzy śpiewali psalmy przy śmierci Marii. Kolejno Aniołowie towarzyszyli niosącym na marach ciało Matki Boskiej Apostołom, przydając temu kroczeniu swoją muzyką i śpiewem procesyjnego charakteru. Wreszcie Aniołowie byli strażnikami, pilnującymi dostępu do złożonego w grobie ciała Marii. Trzeba pamiętać, że w l. 30 XVII w. kształtuje się nabożeństwo Dróżek Matki Boskiej, którego wcześniej nie było, dlatego niektóre kaplice są wynikiem wpisania ich we współczesny tok myślenia o śmierci i triumfie Marii. Nie wiadomo, jak pierwotnie wyglądała kaplica z fundacji Zebrzydowskiego, bo zastąpiła ją nowa, wybudowana w czasie prac o. Gaudentego Thynella w l. 1793-1833. W 1844 r. kaplica Aniołów została gruntownie odrestaurowana, ale zachowano kształt z czasów Thynella. Kaplica i jej wezwanie jest przejawem kultu Niepokalanego Poczęcia i Wniebowzięcia NMP na ziemiach polskich; kultu który oficjalnie został zatwierdzony dopiero w 1854 r. (Niepokalane Poczęcie NMP) i w 1950 r. (Wniebowzięcie NMP). W 1934 r. przeprowadzono remont konserwatorski kaplicy, w czasie którego wymieniono m. in. tynki elewacji zewn. i wew. W 1957 r., 1963 r., 1980 r. dokonywano remontów, polegających na usuwaniu bieżących usterek.Obiekt wyznacza 11-stą stację Dróżek Matki Boskiej w cyklu Zaśnięcia oraz stację sierpniowej procesji Pogrzebu Matki Boskiej. 

Opis

Kaplica zlokalizowana jest na spadku terenu wzniesienia nazwanego Górą Moria, wzdłuż traktu alejki wyznaczonej przez starodrzew, w okolicy Domku Matki Boskiej. Budynek reprezentuje stylistykę kaplic z 1 ćw. XIX w., przy czym jest bliźniaczo podobna do kaplicy Zgromadzenia Apostołów i Uwielbienia Duszy Marii. Obiekt został wzniesiony na rzucie prostokąta z półkolistą apsydą. Murowany budynek nakrywa dach siodłowy ze szczytem parawanowym, a apsydę półkopuła. W elewacjach zewn. w narożnikach ryzality, wydzielające płyciny, w których znajdują się otwory. Podziały horyzontalne poprowadzono za pomocą kamiennego cokołu i masywnego gzymsu koronującego, wyłamującego się na narożach. Budynek stoi ustawiony szczytem do alejki. W elewacji frontowej półkoliste wejście. Otwór wejściowy został ujęty w dekoracyjny kamienny portal, na który składają się ustawione w węgarach filary, podtrzymujące zwieńczoną kluczem archiwoltę. W szczycie elewacji frontowej, na osi głównej wejścia znajduje się okrągłe okienko ujęte w kamienne opracowanie. Pozbawione podziałów elewacje wew. rozdziela jedynie łuk tęczowy, oddzielający apsydę od prostokątnej części kaplicy. Część prostokątną nakrywa sklepienie krzyżowe, a apsydę sklepienie hemisferyczne. Sklepienia polichromowane. Światła do wnętrza dostarczają dwa półkoliste okienka w ścianach bocznych kaplicy i owalne okienko w szczycie frontowym. Wyposażenie wnętrza stanowi nastawa ołtarzowa z malowidłem Jana Jerzyczka, przedstawiającym scenę zaśnięcia Matki Boskiej. Przy ołtarzu zostały ustawione dwie drewniane późnobarokowe figurki zakonnic Bernardynek, adorujących przedstawioną na malowidle scenę. W środku zachowała się również oryginalna XIX-wieczna posadzka z łamanego kamienia.

Zabytek dostępny z zewnątrz.

Oprac. Mirosław Płonka, OT NID w Krakowie, 15-09-2017 r.

Rodzaj: kaplica

Styl architektoniczny: nieznana

Materiał budowy:  ceglane

Forma ochrony: Rejestr zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_12_BK.215176