kaplica Pojmania - Zabytek.pl
Adres
Brody, 366
Lokalizacja
woj. małopolskie, pow. wadowicki, gm. Kalwaria Zebrzydowska - obszar wiejski
Reprezentuje styl holenderskiego architekta Paulusa Baudartha, który w swoje manierystyczne plany na terenie Kalwarii wplatał również rozwiązania znane mu z renesansu flamandzkiego i włoskiego. Kaplica Pojmania i znajdująca się w jej bliskim sąsiedztwie kaplica Ogrojca są po dziś dzień czytelnym przykładem połączenia krajobrazu lokalnego z funkcją obiektu sakralnego, które wspólnie odwołują do wydarzeń biblijnych.
Historia
Kaplicę Pojmania zaczęto wznosić w 1605 r. Budowę, przerywaną prowadzonymi równocześnie pracami budowlanymi pierwszych Stacji Męki Chrystusa, kościoła i klasztoru Bernardynów oraz rokoszem Zebrzydowskiego, zakończyło jej poświęcenie w 1609 r. Budowa kaplicy w tak bliskim otoczeniu innej kaplicy (Ogrojca) była podyktowana przyjętym od Christiana Kruik van Adrichema układem nabożeństwa pasyjnego i znaczeniem zdrady Judasza w przebiegu nabożeństwa stricte ekspiacyjnego. Jezus został wydany arcykapłanom przez jednego ze swoich uczniów, który zaprowadził żołnierzy żydowskich na miejsce pobytu Chrystusa. Jezus, wiedząc o tym, po zakończonej modlitwie na Górze Oliwnej, wyszedł naprzeciw nadchodzącemu zdrajcy. Usytuowanie kaplicy Pojmania w okolicy Ogrojca i w otoczeniu lesistego krajobrazu wzniesienia nazwanego Górą Oliwną miało: komunikować z wydarzeniami biblijnymi i stanowić scenografię do nich. Taka analogia miała wprowadzać pątnika w nabożne przeżywanie Dróżek Pana Jezusa.
W toku zmian i przebudów zamieniono pierwotne kopułowe nakrycie dachowe na dach namiotowy kryty gontem oraz zamurowano arkadę w ścianie zach. Wewnątrz umieszczono w 1 poł. XIX w. tematyczne obrazy Jana Jerzyczka. Kaplicę odnowiono w l. 1904-1910, podejmując również prace restauratorskie, mające na celu przywrócenie pierwotnego nakrycia kaplicy blaszaną kopułą. W 2015 r. z funduszy Samorządu Województwa Małopolskiego przeprowadzono gruntowny remont konserwatorski wnętrza kaplicy.
Kaplica Pojmania stanowi piątą stację Dróżek Pana Jezusa, wchodzącą w skład cyklu zw. Drogą Pojmania.
Opis
Kaplica zlokalizowana na spadku wzniesienia nazwanego Górą Oliwną, położonego na wsch. od Góry Lanckorońskiej. Znajduje się na pn.-zach. kaplicy Ogrojca (nieco powyżej). Obiekt reprezentuje styl Paulusa Baudartha i pierwszych Stacji Męki Pańskiej kompleksu kalwaryjnego w Kalwarii Zebrzydowskiej z czasów pierwszego fundatora Mikołaja Zebrzydowskiego. Zbudowana z łamanego kamienia na planie wydłużonego ośmioboku, wpisanego w prostokąt. Szczegóły architektoniczne wykonano z pokrytych tynkiem cegieł i ciosów kamienia. Dekoracje elewacji zewn. skromne, ograniczające się tylko do cokołu i belkowania, obiegającego dookoła kaplicę. Na belkowaniu osadzony jest gzyms, podtrzymujący ośmioboczną kopułę. W trzech elewacjach kaplicy mieszczą się półkoliste arkady, przy czym jedną z czasem zamurowano. Wszystkie pełniły funkcje komunikacyjną. W elewacjach wew. na osiach przekątnych znajdują się nisze zamknięte hemisferycznie. Światła do wnętrza doprowadza latarnia kopuły oraz zachowane arkady w ścianie wsch. i pd.
Zabytek dostępny z zewnątrz.
Oprac. Mirosław Płonka, OT NID Kraków, 15-09-2017 r.
Rodzaj: kaplica
Styl architektoniczny: nieznana
Materiał budowy:
ceglane
Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków
Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_12_BK.215199, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_12_BK.364728