Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

dom - Zabytek.pl

Adres
Wschowa, Niepodległości 19

Lokalizacja
woj. lubuskie, pow. wschowski, gm. Wschowa - miasto

Kamienica przy ulicy Niepodległości 19 (wcześniej Breitestrasse 784-785, następnie numer 535/536 i 19/21) jest budowlą dwukondygnacyjną, z podpiwniczeniem, wzniesioną w układzie kalenicowym.

W siedmioosiowej elewacji frontowej dwa otwory wejściowe z zachowaną oryginalną stolarką drzwiową – drzwi z lewej strony secesyjne w formie. Otwory drzwiowe i wszystkie otwory okienne obwiedzione profilowanymi opaskami. Podział horyzontalny fasady zaznaczono gzymsem kordonowym, podparapetowym i koronującym. Budynek nakrywa dach dwuspadowy. 31 stycznia 1766 roku budynek oznaczony numerem 784 (535) został sprzedany przez Marię Elisabeth Hoffmann z d. John – w obecności kuratora Johanna Tobiasa Hedelhofera – garncarzowi Johannowi Gottliebowi Eckerlandowi. Dom położony był między posesjami Scholtza i Hubrichta, a umowa opiewała na sumę 57 dukatów. Eckerland jako właściciel został wymieniony jeszcze w 1978 roku, natomiast należącą do niego nieruchomość spadkobiercy zbyli w maju 1826 roku na rzecz murarza Johanna Gottlieba Marini’ego (zm. 6.04.1833), który szybko zbudował nowy, masywny, dwukondygnacyjny dom mieszkalny, a na podwórzu wystawił drewniany budynek gospodarczy. W latach 20. XX wieku Martini został również właścicielem parceli numer 785 (536), a w marcu 1834 roku obie nieruchomości odziedziczyła wdowa Christiana Elisabeth z d. Rohrmann (zm. 23.08.1839) i ich synowie: Friedrich August (ur. 17.10.1813, potem nauczyciel w Berlinie) i Adolph Hermann (ur. 21.06.816). Pod numerem 785 stał wówczas dwukondygnacyjny, murowany dom, nowo zbudowany browar oraz drewniany obiekt gospodarczy. 10 października 1839 roku bracia przejęli majątek po zmarłej matce, a po rozliczeniu spadku, którego wartość oszacowano na 800 i 1536 talarów, budynki przeszły w posiadanie młodszego z nich, browarnika Adolpha Herrmanna i jego żony Albertine Wilhelmine z d. 14 Günther. W 1863 roku należały do nich: murowany, dwukondygnacyjny dom mieszkalny z podwórzem, drugi dwukondygnacyjny dom z szachulcowym piętrem i dwa fachwerkowe budynki gospodarcze (nr 536). W 1874 roku wymieniono jedynie dom z podwórzem i budynek gospodarczy. W kwietniu 1881 roku posesje numer 535, 536 i 166 zostały kupione przez właściciela browaru Karla Roberta Kahla z Szymanowa, pow. Rawicz za 30 000 marek. Kahl był żonaty z Julią z d. Halaczek i miał dwóch synów: Ericha Oskara (ur. 21.12.1885) i Fritza Georga (ur. 19.4.1888). W pierwszej połowie lat 80. XIX wieku na należących do niego gruntach nadal stały dwa odrębne budynki, które w marcu 1888 roku sprzedał za 27 000 marek młynarzowi Oswaldowi Bergmannowi i Bercie z d. Heinemann. Kolejnym właścicielem – 14 kwietnia 1891 roku – został młynarz Wilhelm Klose z Pisarzowic (niem. Schreibendorf), pow. Kamienna Góra. Mieszkającemu już wówczas w Świdnicy (niem. Schweidnitz) Bergmannowi zapłacił 25 800 marek. W grudniu 891 roku zbył wszystkie posesje za 16 520 marek na rzecz Marii Hauckold z d. Moebs (mieszkała we Wrocławiu), wdowy po weterynarzu powiatowym. W czerwcu i wrześniu 1892 roku Maria Hauckold odsprzedała obie posesje stolarzowi Paulowi Otto Wuttke ze Strupiny (niem. Stroppen), pow. Trzebnica za 17 500 marek. W 1893 roku nowy właściciel otworzył przy Breitestrasse warsztat produkujący meble i poślubił Dorotheę Luise Wandę z d. Obst, z którą miał przynajmniej pięcioro dzieci: Karla Kurta, Maxa Eduarda Paula (ur. 15 – zm. 1972), Elisę Annę Wandę (ur. 186), Arthura Georga (ur. 1899) oraz wymienioną w rodzinnych wspomnieniach Gretę (Margarethe), żonę Paula Weidnera. Po śmierci ojca zakład stolarski prowadzili synowie: Kurt i Paul, którzy obok dotychczasowej działalności otworzyli w Legnicy dom handlowy, oferujący artykuły gospodarstwa domowego i wyposażenia wnętrz. W 1927 roku Kurt ożenił się z Gertrudą Dorotheą z d. Wittchow z Budziszewka (niem. Buschdorf), pow. Oborniki Wielkopolskie, córką dyrektora wschowskiej mleczarni. Mieli pięcioro dzieci: Güntera (w kwietniu 1944 roku został skierowany w okolice Żagania, do jednego z tamtejszych oddziałów RAD’u), Wernera, Brigitte, Joachima i Siegrid. Max Paul Wuttke był żonaty z Charlotte z d. Daum z Zielonej Góry (ślub zawarli 18.11.1929 r. w Zielonej Górze) i podobnie jak brat doczekał się pięciorga potomstwa: Renate (ur. 1931), Brigitte (ur. 1934), Joachima (ur. 1937), Dietricha Christopha Paula (ur. 1939) i Sigrid (ur. 1943). Po śmierci pierwszej żony w 1943 roku ożenił się ponownie, z Lucie Metą Elfriede z d. Pratsch (zm. 1992), która do Wschowy przyjechała z Bad Liebenwerda (Brandenburgia). Po opuszczeniu miasta w styczniu 1945 roku rodzina Wuttke osiedliła się w Harcie (Hartha, pow. Mittelsachsen, Saksonia) i w Hoya pow. Nienburg (Dolna Saksonia). W listopadzie 1882 roku w budynku numer 536 zmarła 48-letnia szwaczka Henriette Tschepan z Bojanowa. W 189 roku lokatorami pod numerem 19 byli: nadzorca podatkowy (niem. Steuer Aufseher) Reinhard Stenger i Wilhelmine z d. Klau z synem Edmundem Friedrichem Reinholdem (ur. 11.03.1892). W 1900 roku mieszkała tam służąca Martha Gutsche. W 1890 roku pod numerem 21 zameldowani byli: producent serów (niem. Käsefabrikant) Max Beudel i Anna z d. Wuttke z córką Selmą Margarethe Elisą (ur. 01.01.1890), a w 1900 roku dwaj czeladnicy stolarscy: Peter Nowak i Robert Murkisch. W kwietniu 1928 roku zmarła pod tym adresem 75-letnia Balbina Kościelna. W grudniu 1941 roku jako pomoc domową u rodziny Wuttke zatrudniono Elisabeth Morelli z d. Stroka (jej mąż Antonio pochodził z Magnano w prowincji Biella, Włochy). Do Wschowy przyjechała z Głogowa, ale wcześniej mieszkała w Wińsku (niem. Winzig) i we Wrocławiu. W listopadzie 1944 roku w podobnym charakterze zatrudniono Johannę Münch z Dębowej Łęki, którą sprowadzono z Ząbkowic Śląskich (niem. Frankenstein). W sierpniu 1945 roku Witold Sadowski otrzymał przydział na założenie przy ulicy Jagiellońskiej 21 lokalu gastronomicznego. Restauracja otrzymała nazwę Bar i do października 1946 roku prowadzona była przez niego samodzielnie. Sadowski pochodził z miasta Sławuta (obwód chmielnicki, Ukraina) i do Wschowy przyjechał po demobilizacji wojska. Z zawodu był kołodziejem. W lutym 1947 roku restauracją zarządzał wspólnie z Witoldem Przewłockim.

„Wschowskie Ulice cz. III. Polskie Przedmieście (2)” Dariusz Czwojdrak, Przemysław Wojciech

Dane obiektu zostały uzupełnione przez użytkownika Magdalena .

Rodzaj: kamienica

Styl architektoniczny: nieznana

Materiał budowy:  ceglane

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_08_BK.36010, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_08_BK.141287