Historia obiektu

Oficjalne otwarcie kolei oraz stacji w Kańczudze nastąpiło 8.09.1904 r. Jak donosiła „Gazeta Lwowska” w nr 204 z 6 września 1904 r. stacja w Kańczudze otwarta została do ruchu zupełnego. W związku z tym równocześnie uruchomiono magazyn spedycji kolejowej.

Podczas 1. wojny światowej wykonywano jedynie przewozy na potrzeby wojska. Wycofujący się w maju 1915 r. Rosjanie poważnie uszkodzili magazyn. Do 1916 r. został odbudowany przez austrowęgierskie wojska kolejowe. Po odzyskaniu niepodległości kolej przejęło państwo polskie. W 1925 r. reaktywowano Towarzystwo Akcyjne, które prowadziło ruch kolejowy. Podczas 2. wojny światowej kolej była nadal eksploatowana, a stacja nie została uszkodzona. Po wyzwoleniu ruch kolejowy wznowiono 1.08.1944 r. W 1983 r. wprowadzono przewóz wagonów normalnotorowych na transporterach wąskotorowych. Taki zestaw wjeżdżając na tor ładunkowy w Kańczudze nie mieścił się pod wysuniętym okapem dachu magazynu. Spowodowało to konieczność skrócenia tego okapu. W 1991 r. dworzec wraz z całą kolejką został wpisany do rejestru zabytków, co uchroniło kolej przed likwidacją. 1.01.2002 r. PKP wyłączyły kolejkę ze swoich struktur i zwolniły całą załogę. W tym samym roku linię kolejową przejęło Starostwo Powiatowe w Przeworsku. Operatorem zostało Stowarzyszenie Kolejowych Przewozów Lokalnych z Kalisza, które reaktywowało przewozy turystyczne i towarowe. W 2012 r. eksploatację przejął Powiatowy Zarząd Dróg w Przeworsku. W 2023 r. przeprowadzono szeroko zakrojone prace remontowe magazynu w Kańczudze. W czasie remontu wymieniono częściowo konstrukcję i w całości szalunek stosując częściowo deski pochodzące z rozbiórki wiejskich stodół.

Opis obiektu

Magazyn spedycji kolejowej w Kańczudze znajduje się na pn.-wsch. od budynku dworca kolejowego, po pn.-zach. stronie torów stacyjnych, pomiędzy nimi a ul. Kolejową. Zlokalizowany jest w km 14,6+50 linii kolejowej Przeworsk – Dynów. Do ściany szczytowej pn.-wsch. magazynu przylega zewnętrzna rampa towarowa o ścianie z bloków z piaskowca. Wzdłuż rampy magazynu i rampy towarowej przebiega tor ładunkowy nr 3.

Magazyn jest budynkiem drewnianym na rzucie prostokąta. Konstrukcja magazynu szkieletowa, oszalowana deskami. Deski w obu szczytach z ozdobnymi zakończeniami. Wzdłuż elewacji podłużnych przebiegają drewniane rampy ładunkowe. Rampa od strony toru nr 3 zaopatrzona jest we wtórnie zamontowaną podczas remontu balustradę z prętów stalowych. Dach dwuspadowy, z wysuniętymi okapami osłaniającymi rampy. Okap od strony toru ładunkowego skrócony. Pokrycie dachu z dachówki ceramicznej zakładkowej. Do wnętrza magazynu prowadzą umieszczone w osi obu elewacji podłużnych dwuskrzydłowe wrota ramowo-płycinowe z oszkloną górną częścią. W osiach elewacji szczytowych umieszczone są prostokątne, 16-kwaterowe okna. Obok okna w elewacji pn.-wsch. umieszczone są deskowe, jednoskrzydłowe drzwi.

Dostępność obiektu dla zwiedzających. Zabytek jest dostępny do zwiedzania z zewnątrz. Zwiedzanie wnętrza po uzgodnieniu z kierownictwem kolejki.

Autor noty: Opr. Adam Sapeta, OT NID w Rzeszowie, 31-01-2024 r.