Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

dom, ob. sąd - Zabytek.pl

dom, ob. sąd


budynek użyteczności publicznej 1. poł. XIX w. Wschowa

Adres
Wschowa, Pocztowa 1

Lokalizacja
woj. lubuskie, pow. wschowski, gm. Wschowa - miasto

Budynek przy ulicy Pocztowej nr 1 (wcześniej Nonnenstrasse 304, następnie nr 3) – to dawny Sąd Ziemski (niem.

Landgericht). W drugiej połowie XVIII wieku stał w tym miejscu dwór należący do rodziny Turno, tzw. „pałac Gerbera”. W 1792 r. miasto, pod naciskiem władz wojskowych, podjęło rozmowy ze spadkobiercami po generale majorze wojsk koronnych Janie Kazimierzu Turno herbu własnego (Kotwice), w celu kupna budynku i przeznaczenia go na lazaret. Na mocy podpisanej umowy Magistrat zobowiązał się do wypłacenia wdowie Korduli z Gorzeńskich herbu Nałęcz 17 000 florenów polskich. Po II rozbiorze Polski hrabina przez kilka lat procesowała się z miastem o wypłatę należnych sum. Ostatecznie odebrała pałac i sprzedała go generałowi wojsk pruskich Johannowi Friedrichowi Gustawowi von Stockhausenowi (zm. 27.03.1804) – dowódcy stacjonującego we Wschowie 37. Pułku piechoty.

Budynek dawnego sądu jest bez wątpienia najbardziej interesującym pod względem architektonicznym obiektem położonym przy ulicy Pocztowej. Powstał w pierwszej połowie XIX w. w stylu klasycystycznym. Jest to dwukondygnacyjnym, dwutraktowy budynek wzniesiony na rzucie wydłużonego prostokąta. Elewacja frontowa trzynastoosiowa z centralnie zaznaczonym ryzalitem, z zaakcentowaną lizenami częścią środkową. Główne wejście znajduje się pośrodku budynku w eliptycznej niszy, w zamknięciu której – jako element dekoracyjny – umieszczono kasetonową półkopułę. W przyziemiach osi skrajnych widoczne są płytkie wnęki zamknięte półkoliście. Pierwotnie, po lewej stronie znajdowała się brama widoczna na pocztówkach z początku XX w. Między kondygnacjami części bocznych umieszczono prosty gzyms, a nad częścią środkową gzyms koronujący z fryzem kostkowym. Budynek zamknięto dachem naczółkowym. Pokrycie dachu zmieniono podczas remontu w latach 1852-1853. Gonty zastąpiono wówczas dachówkami. Na jednym ze stopni prowadzących do budynku widoczna jest data – 1842.

W 1878 r. lokatorką w gmachu sądu była wdowa po egzekutorze Auguste Henriette Marquardt z d. Deslowitz z Kwidzynia (niem. Marienwerder). W 1884 r. mieszkał tam woźny sądowy Karl Wolff z rodziną – żoną Karoline z d. Neumann (zm. 26.11.1884) i osiemnastoletnią córką Berthą Emilią Hedwigą (zm. 28.10.184). W latach 1923-1945 jako dozorca pracował w sądzie Johann Noack ze Steinitz pow. Budziszyn (Górne Łużyce). Jego żona Józefa z d. Czeszek pochodziła z Kąkolewa, pow. Leszno. Przyjechali w kwietniu 1923 r. ze Zgorzelca (niem. Görlitz). W 1942 r. zameldowany był tam również ich syn, urzędnik (niem. Kassenangestellte) Brunno Noack. Budynek pełnił swoją funkcję nieprzerwanie do 1975 r. W czasach Królestwa Polskiego, następnie Cesarstwa Niemieckiego, Republiki Weimarskiej i III Rzeszy służył jako Sąd Ziemski (niem. Landgericht), Królewski Sąd Grodzki (niem. Königliche Amtsgericht) i Sąd Grodzki (niem. Amtsgericht). W okresie Polski Ludowej, do 1975 r., był siedzibą Sądu Powiatowego. Obecnie obiekt zaadoptowano na cele mieszkalne.

Źródło: „Wschowskie Ulice. Cz. II. Polskie Przedmieście (1)” Dariusz Czwojdrak

Dane obiektu zostały uzupełnione przez użytkownika Magdalena .

Rodzaj: budynek użyteczności publicznej

Styl architektoniczny: klasycystyczny

Materiał budowy:  ceglane

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_08_BK.37909, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_08_BK.141463