Historia obiektu

Budowę stacji kolejki w Bachórzu rozpoczęto po 15.02.1902 r., gdy Andrzej Lubomirski uzyskał koncesję na budowę kolei. Prace prowadziła lwowska firma „Gwalbert Ziembicki i Feliks Ilnicki”. Pierwotnie ze względów oszczędnościowych stacja Bachórz miała być stacją końcową linii kolejki z Przeworska. W czasie trwania robót przy budowie kolei, po uzyskaniu przyrzeczenia dofinansowania budowy przez Radę Gminy Dynów, Sejm Krajowy Królestwa Galicji i Lodomerii w dn. 19 września 1903 r. podjął uchwałę o przedłużeniu linii do Dynowa. Na stacji w Bachórzu zbudowano murowany budynek dworca z pomieszczeniami: poczekalnią, kasą biletową, biurem zawiadowcy stacji i dyżurnego ruchu, wiatą peronową i mieszkaniem zawiadowcy. Obok wzniesiono drewniane budynki: magazyn towarowy z rampą ładunkową, budynek gospodarczy, szalet i studnię. Układ torowy złożony był z 2 torów stacyjnych – głównego zasadniczego nr 1 i ładunkowego nr 2 z przedłużeniem torem żeberkowym nr 2a zakończonym kozłem oporowym. Oficjalne otwarcie kolei oraz dworca w Dynowie nastąpiło 8.09.1904 r. 30.09.1908 r. we Lwowie powołano towarzystwo akcyjne pod nazwą Kolej Lokalna Przeworsk – Dynów, które prowadziło eksploatację linii kolejowej.

Podczas 1. wojny światowej wykonywano jedynie przewozy na potrzeby wojska. Wycofujący się w maju 1915 r. Rosjanie zniszczyli budynki gospodarcze na stacji w Bachórzu. Nie ma informacji by został zniszczony także budynek dworca. Do marca 1916 r, budynki zostały odbudowane.

W 1925 r. reaktywowano Towarzystwo Akcyjne, które prowadziło ruch kolejowy. W okresie międzywojennym budynek nie był przebudowywany. Podczas drugiej wojny światowej stacja nie została uszkodzona. Po wyzwoleniu kolej została upaństwowiona 6.10.1947 r. Zmieniono nazwę kolejki na Przeworska Kolej Dojazdowa. W 1951 r. zmieniono rozstaw szyn. Wtedy też zapewne zmieniono numerację torów na stacji i dodano po pd.-wsch. stronie układu torowego nowy tor nr 2, pełniący funkcję toru ładunkowego PGR Bachórz. W 1953 r. zbudowano schronisko dla toromistrza w pn.-wsch. krańcu stacji. W latach 1965-67 przebudowano układ torowy stacji. Zbudowano nowy tor ładunkowy nr 4 przy placu składowym PGR. Tor nr 2 przekształcono na tor odstawczy, pełniący także w razie potrzeby rolę toru głównego dodatkowego. Zlikwidowano zwrotnice nr 3 i 4. Przedłużono w kierunku pd.-zach. tor główny zasadniczy nr 1 i tor ładunkowy nr 3. Zlikwidowano tor żeberkowy (dawny nr 2a). Na jego miejscu zamontowano na torze nr 3 nową zwrotnicę nr 6 z odgałęziającym się nowym torem bocznicowym nr 5 zakończonym kozłem oporowym, prowadzącym do składowiska drewna. Równocześnie zmieniono pokrycie dachu budynku dworca z dachówki ceramicznej na płyty z eternitu. Do końca lat 90. XX w. budynek dworca kolejowego pełnił swoją funkcję. W latach 90. XX w. rozebrano magazyn towarowy, bud. gosp. i szalet. 1.01.2002 r. PKP wyłączyły kolejkę ze swoich struktur i zwolniły całą załogę. Dworzec zaadaptowany został w całości na mieszkanie. W tym samym roku linię kolejową przejęło Starostwo Powiatowe w Przeworsku. Także w 2002 r. w pd.-zach. części stacji zbudowano „Karczmę Pod Semaforem”. Przez zewnętrzną wiatę karczmy przebiega tor bocznicowy nr 5. Obok karczmy ustawiono semafor kształtowy przeniesiony z Kańczugi. Właściciel lokalu zakupił drezyny ręczne, które woziły turystów po nieczynnym wówczas odcinku linii w stronę tunelu w Szklarach oraz w stronę Dynowa. Na torach nr 3 i nr 4 ustawiono zabytkowy tabor kolejowy tworząc w ten sposób mini-skansen. W 2002 r. operatorem zostało Stowarzyszenie Kolejowych Przewozów Lokalnych z Kalisza, które reaktywowało przewozy turystyczne i towarowe. W 2012 r. eksploatację przejął Powiatowy Zarząd Dróg w Przeworsku. W l. 2021-2022 przeprowadzono remont toru nr 1 wraz ze zwrotnicami nr 1, 2, 5 i 7.

Opis obiektu

Stacja Bachórz położona jest w zach. krańcu miejscowości, przy drodze wojewódzkiej nr 884 z Przemyśla przez Dynów do Domaradza. Zachowany układ torowy stacji składa się z 4 torów stacyjnych i bocznicy. Z tych torów obecnie użytkowany jest jedynie tor główny zasadniczy nr 1. Na torach nr 3 i 4 ustawiony jest zabytkowy tabor kolejowy, na bocznicy nr 5 zlokalizowana jest wiata „Karczmy Pod Semaforem”. Drezyny ręczne ustawione są w pd.-zach. części toru nr 3.

Dworzec znajduje się po pn.-zach. stronie torowiska stacyjnego. W pn.-wsch. części stacji znajduje się drewniany budynek dawnego schroniska toromistrza, w pd.-zach. „Karczma Pod Semaforem”. Dworzec jest budynkiem murowanym, parterowym, na rzucie węgielnicy z nieużytkowym poddaszem i podpiwniczeniem pod krótszym skrzydłem. Skrzydło to jest nieznacznie wysunięte przed elewację pn.-zach. w formie ryzalitu. Przed elewacją pd.-wsch. dłuższego skrzydła znajduje się wiata dla podróżnych z pulpitowym dachem podpartym dwoma drewnianymi, profilowanymi słupami z głowicami i ozdobnymi mieczami. Pod tym dachem, w narożniku skrzydeł znajduje się dobudówka dawnej kasy biletowej. Nad skrzydłami dachy 2-spadowe kryte płytami z eternitu falistego. Elewacje podkreślone są cokołem z płyt piaskowcowych i podzielone szerokim, profilowanym gzymsem obiegającym cały budynek. Elewacje pierwotnie pokryte były pozornymi boniami, po 2. wojnie światowej otynkowane na gładko tynkiem cementowym w kolorze szarym. Elewacje pd.-wsch. i pn.-zach. pięcioosiowe, pozostałe elewacje parteru bez otworów okiennych i drzwiowych. Okna ościeżnicowe, dwuskrzydłowe z jednoskrzydłowymi naświetlami. Otwory okienne z murowanymi, płaskimi podokiennikami. Okna doświetlające poddasze w szczytach mniejsze, zdwojone, jednoskrzydłowe, w szczycie skrzydła dłuższego pojedyncze. Drzwi wejściowe w ryzalicie wtórne z MDF, z wiaty do hallu kasowego oryginalne, płycinowe, jednoskrzydłowe, częściowo oszklone, z nadświetlem. Wtórne drzwi z wiaty do pomieszczenia d. kasy płycinowe, jednoskrzydłowe. Dekorację ściany szczytowej pn.-wsch. i pd.-zach. uzupełniają uszate obramienia płycin mieszczących nazwę stacji.

Dostępność obiektu dla zwiedzających. Stacja jest dostępna do zwiedzania bez ograniczeń, dworzec jedynie od zewnątrz ze względu na jego funkcję mieszkalną.

Autor noty: Opr. Adam Sapeta, OT NID w Rzeszowie, 18-03-2024 r.