Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

zespół pałacowo-parkowy z folwarkiem - Zabytek.pl

zespół pałacowo-parkowy z folwarkiem


pałac 2. poł. XIX w. Sitno

Adres
Sitno

Lokalizacja
woj. lubelskie, pow. zamojski, gm. Sitno

Zespół pałacowo-parkowy z folwarkiem w Sitnie stanowi dobrze zachowany przykład architektury rezydencjonalnej i folwarcznej z końca XIX wieku na Lubelszczyźnie.

Historia obiektu

Najstarsza wzmianka o miejscowości Sitno pochodzi z 1421 r. Wieś należała wówczas do ruskiego bojara Michałka Braha. W 1434 r. przeszła w ręce Wawrzyńca Strączka z Bzowca, a następnie jako wiano jego córki Anny, do Snopkowskich. Pod koniec XVI w. dobra Sitno stały się własnością Sobieskich herbu Janina. W 2 poł. XVII w. majątek przeszedł na krótko w ręce Fredrów, którzy  w 1677 r. sprzedali go Krzysztofowi Malczewskiemu herbu Tarnawa. W 1912 r. majątek na drodze licytacji za długi nabył od  Malczewskich Witold Święcicki h. Jastrzębiec, ale dobra zrujnowane w wyniku działań I wojny św., sprzedał włościanom, zaś tzw. resztówkę w 1923 r. Sejmikowi Zamojskiemu, który utworzył w nim Sejmikowe Gospodarstwo Rolne i Ludową Szkołę Rolniczą Żeńską, działającą nieprzerwanie do 1951 r., której kontynuatorką była Zasadnicza Szkoła Rolnicza, prowadzona do 1976 r.  Gospodarstwo rolne, zlikwidowane w 1950 r. i przejęte przez PGR w Jarosławcu, ostatecznie, wraz z majątkiem byłej szkoły, zostało w 1976 r. przejęte przez powołany w tym czasie Wojewódzki Ośrodek Postępu Rolniczego, obecnie funkcjonujący jako Lubelski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Końskowoli Powiatowy Zespół Doradztwa Rolniczego w Zamościu z siedzibą w Sitnie.

Pierwsza informacja na temat siedziby właścicieli dóbr pochodzi z 1465 r., ale szczegóły na temat jej lokalizacji i wyglądu nie są znane. Informacja dopiero z pocz. XIX w. potwierdza, że stał wówczas dwór drewniany, zbudowany pod k. XVIII lub w 1 poł. XIX w. (po wzniesieniu pałacu, funkcjonujący jako oficyna, spalony w czasie II wojny św.). Zachowane obiekty w zespole pałacowo-parkowym z folwarkiem (pałac, spichlerz, obora i stodoła) powstały pod koniec XIX w., w okresie kształtowania się  murowanej zabudowy majątku za czasów Kornela Malczewskiego. W tym czasie także park regularny, założony na pocz. XIX w., został przekomponowany na krajobrazowy. Pierwsze prace remontowe w obrębie założenia miały miejsce w  1919 r., po zniszczeniach w czasie I wojny światowej. Na początku lat 20. XX w. zostało wycięte około 1 ha zabytkowej zieleni, zniszczonej w czasie I wojny światowej. W latach 1946-47 wykonano remont ogólny poszczególnych budynków po zniszczeniach II wojny światowej,  w 1971 r. w części wschodniej zespołu miała miejsce budowa nowego obiektu szkoły z internatem (obecnie jest przekształcany na hotel). W latach 70.XX w. wykonano remonty doraźne budynków gospodarczych  (d. obory i stodoły) oraz spichlerza, natomiast w latach 1976-79 miał miejsce remont generalny  pałacu.

Opis obiektu

Zespół pałacowo-parkowy z folwarkiem w Sitnie jest zlokalizowany w zachodniej części wsi, po południowej stronie drogi Sitno - Czołki - Zamość. Zajmuje powierzchnię ok. 15 ha. Od zachodu i północy otaczają go pola uprawne, od południa przechodzi lekkim stokiem w kierunku sąsiednich łąk, od wschodu graniczy z zabudową wsi.

Zespół składa się z budynków powiązanych ze sobą funkcjonalnie i przestrzennie, zgrupowanych w dwóch głównych członach:

a. Część rezydencjonalna z pałacem i otaczającym go parkiem.

Stanowi ją zwarta, geometryczna kompozycja, której główna oś przebiega na linii wschód-zachód, prowadząc główną aleją na podjazd z fontanną przed front pałacu i dalej na obszerne wnętrza parkowe na zachodnich tyłach rezydencji. Po stronie południowej osi rozciąga się obszerna część parku krajobrazowego z zachowanym starodrzewem (głównie graby, lipy i jesiony), siecią alejek wyznaczających kwatery i wnętrza oraz stawem z wysepką. Na północ od osi symetrii znajduje się pozostała część parku z nowym budynkiem szkoły i internatu (obecnie  przekształcanego na hotel) oraz teren dawnego sadu szkolnego (obecnie zabudowany blokami mieszkalnymi).

b. Część gospodarcza.

Jest zlokalizowana na północny zachód od części pałacowej. W jej skład wchodzą dawne budynki folwarczne: obora, stodoła i spichlerz. W obrębie tej części znajduje się również kilka obiektów współczesnych. Główna oś zabudowy folwarcznej biegnie na linii północ-południe, od spichlerza stojącego przy szosie do Zamościa, poprzez dwa pozostałe zachowane budynki folwarczne, poprzedzone od wschodu rozległym podwórzem.

Wszystkie obiekty zabytkowe w zespole wymagają obecnie gruntownego remontu.

Dostępność obiektu dla zwiedzających. Dostęp do zabytku ograniczony.

Autor noty: Ewa Prusicka, PT NID w Lublinie, 29-05-2023

Rodzaj: pałac

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_06_ZE.2096, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_06_ZE.27752