Wizerunek został w 2007 r. ukoronowany, a świątyni nadano tytuł Sanktuarium Matki Bożej Nowego Życia. Jest jednym z ważniejszych ośrodków pątniczych Podkarpacia.

Historia obiektu

Kościół został wybudowany w 2. ćw. XVIII w. staraniem Piotra Konstantego Stadnickiego kasztelana bieckiego i prebendarza ks. Józefa Skarbińskiego, prawdopodobnie z wykorzystaniem murów pierwotnej gotyckiej kaplicy z 1343 r. fundowanej wedle tradycji przez króla Kazimierza Wielkiego. Pisemne wzmianki o kaplicy są datowane na 1514 r. W tym czasie miał już znajdować się w niej obraz Zwiastowania NMP. Budowa kościoła była wynikiem rosnącego kultu wizerunku Matki Bożej w obrazie Zwiastowania. Polegała ona na dobudowie do kaplicy trzyprzęsłowej nawy oraz zakrystii z lożą kolatorską na piętrze, dostępną przez schody umieszczone w murze. Kościół został konsekrowany pw. Wniebowzięcia NMP w roku 1745. Pięć lat później bp przemyski Wacław Sierakowski, na prośbę Józefa z Tęczyna Ossolińskiego i jego żony Teresy ze Stadnickich ustanowił w Zagórzu parafię, do której od początku należały: Zagórz, Wielopole i Zasław. W 1911 r. w wyniku pożaru kościół został zniszczony i przeznaczony do rozbiórki. Dzięki staraniom aktywnego ks. Jana Lewkowicza przeprowadzono jego gruntowny remont, obejmujący również wprowadzenie nowej wieżyczki na sygnaturkę, powiększenie chóru muzycznego we wnętrzu, wykonanie nowej posadzki oraz wyposażenia. Fundując nowe ołtarze wykorzystano elementy pierwotnych struktur. Po 2. wojnie światowej przeprowadzono niezbędne prace remontowe, a w 1948 r. kompleksowy remont świątyni, w tym naprawę więźby, pokrycia dachu i odnowienie elewacji. W latach 60. XX w. przeprowadzono prace konserwatorskie przy wyposażeniu. W 2007 r. świątyni nadano miano Sanktuarium Matki Bożej Nowego Życia, a łaskami słynący obraz Zwiastowania NMP został ukoronowany przez ks. arcybiskupa Józefa Michalika. W dwóch pierwszych dekadach XXI w. wykonano liczne prace remontowe i konserwatorskie, m.in. prace przy izolacji, elewacjach kościoła oraz murze ogrodzeniowym. We wnętrzu przeprowadzono pełną konserwację niemal wszystkich elementów wyposażenia i wystroju.

Opis

Kościół usytuowany jest po wsch. stronie głównej drogi prowadzącej z Sanoka do Komańczy, na niewielkim wzniesieniu o owalnym obrysie zamkniętym pełnym murem kamiennym z dwiema bramkami. Po pn. stronie świątyni na wysokości zakrystii zlokalizowana jest dzwonnica.

Kościół wymurowany jest z kamienia i otynkowany, założony na rzucie wydłużonego prostokąta, z nieco węższym, zamkniętym trójbocznie prezbiterium oraz dwukondygnacyjną zakrystią po jego pn. stronie. Korpus kryty jest dachem dwuspadowym z graniastą wieżyczką na sygnaturkę. Fasadę, nieco wyższą od korpusu, dzielą cztery zdwojone pilastry, dźwigające mocno wysunięty gzyms i trójkątny fronton z okulusem w polu.  Pośrodku fasady znajduje się wejście główne, nad którym tablica fundacyjna oraz duże okno flankowane niszami z figurami św. Piotra i św. Pawła. Elewacje boczne i prezbiterium są gładko tynkowane i przeprute oknami, rozdzielonymi wysokimi skarpami, nad którymi gzyms analogiczny do tego w fasadzie. Jednonawowe wnętrze rozczłonowane jest filarami przyściennymi, przechodzącymi powyżej gzymsu w gurty i ozdobione współczesną dekoracją malarską. Wyposażenie stanowią neobarokowe ołtarze, ambona, chrzcielnica, liczne obrazy i epitafia. Część pochodzi z kościoła OO. Karmelitów w Zagórzu. Uwagę skupia gotycki, słynący łaskami obraz Zwiastowania NMP z 2 ćw. XVI w.

Dostępność obiektu dla zwiedzających. Zabytek dostępny. Możliwość zwiedzania po wcześniejszym uzgodnieniu telefonicznym.

Autor noty; opr. dr Jadwiga Stęchły, OT NID w Rzeszowie, 10-01-2024 r.