Historia

Powstanie zespołu sakralnego karmelitów w Woli Gułowskiej poprzedziła budowa kaplicy ufundowanej przez właściciela wsi Hieronima Rusieckiego, wg tradycji, w miejscu pojawienia się w 1548 r. M. Boskiej. Kaplica funkcjonowała jako filialna parafii w pobliskim Adamowie. Konwent karmelitów trzewiczkowych został ufundowany w 1633 r. z inicjatywy dziedziców Ludwika, Stanisława i Mikołaja Krasińskich. Wówczas przy kaplicy wzniesiono pierwszy drewniany budynek klasztoru, usytuowany zapewne w innym miejscu niż obecnie istniejący (wskazuje na to mapa Heldensfelda z XVIII/XIX w.). Formalnie konwent został erygowany we wrześniu 1659 r. przez biskupa krakowskiego Andrzeja Trzebnickiego. Zapewne wkrótce rozpoczęto budowę murowanego barokowego kościoła, którą kontynuowano z przerwami do 1704 r., a ukończono dopiero w l. 1770-1780, po wzniesieniu dwuwieżowej fasady. Liczne grono darczyńców, wspierających funkcjonujące tu sanktuarium maryjne, sprawiło, że w XVIII w. konwent w Woli Gułowskiej był jednym z bogatszych i większych zgromadzeń karmelickich w prowincji małopolskiej (liczył ok. 15. zakonników). Przy klasztorze znajdowało duże gospodarstwo rolne. Od 1824 r. konwent znalazł się w obrębie warszawskiej prowincji karmelitów. W 1835 r. wielki pożar zniszczył klasztor, który zapewne szybko odbudowano (bądź zbudowano od nowa na obecnym miejscu), ze względu na funkcjonujący tu nowicjat, studium gramatyczno-retoryczne, studium teologii dogmatycznej i kaznodziejskiej, działające do czasu kasaty zakonu w 1864 r. Po kasacie w Woli pozostał o. Ludwik Cierpisz jako rektor kościoła i kustosz cudownego obrazu. W 1869 r. erygowana została samodzielna parafia. W 1924 r. karmelici powrócili do Woli Gułowskiej i podjęli gruntowny remont kościoła i budynków klasztornych. Na pocz. października 1939 r. w trakcie zaciętych walk kampanii wrześniowej poważnym zniszczeniom uległ kościół i budynki klasztorne, które wyremontowano po wojnie.

Opis

Zespół klasztorny położony jest w centralnej. części wsi, po pn. stronie drogi lokalnej. Niewielki, parterowy budynek klasztorny usytuowany jest po zach. stronie kościoła, równolegle do zakrystii i kaplicy. Wzniesiony na planie litery „L”, składa się z prostokątnego korpusu o dwóch traktach pomieszczeń (cel) rozdzielonych korytarzem i wąskiego łącznika, wiążącego klasztor z pn. przęsłem zach. nawy kościoła. Murowany z cegły i otynkowany. Korpus główny nakryty dachem trójpołaciowym, ujednoliconym od frontu (pd.) z jednospadowym dachem nakrywającym łącznik, dachy pokryte blachą. Elewacje wieloosiowe, gładkie, pozbawione podziałów i detalu architektonicznego, za wyjątkiem profilowanego gzymsu wieńczącego. W pn. części elewacji zach. jednoosiowy ryzalit pozorny zwieńczony ogzymsowanym, trójkątnym przyczółkiem z krzyżem w tympanonie. W elewacji pn. niewielki ryzalit pod dwuspadowym daszkiem z krzyżem w szczycie. Północny szczyt budynku głównego przepruty otworem okiennym i ozdobiony trzema okulusami w opaskach. Wszystkie otwory okienne prostokątne, bez obramień; w elewacji frontowej i tylnej łącznika umieszczone otwory wejściowe.

Zabytek dostępny po wcześniejszym uzgodnieniu telefonicznym.

Oprac. Bożena Stanek-Lebioda, OT NID w Lublinie, 25.10.2019 r.