podczas późnobarokowej przebudowy rezydencji wg projektu architekta Jakuba Fontany. Jako jedna z dwóch analogicznych oficyn zamyka dziedziniec pałacowy od strony wschodniej. Ozdobiona dekoracją rzeźbiarską autorstwa Jana Chryzostoma Redlera, jako integralny element zespołu pałacowego stanowi wybitny przykład architektury doby rokoka.

Historia

Oficyna wzniesiona w miejscu przebiegu szesnastowiecznych murów obronnych. Zbudowana w latach 1754-1755 w ramach kompleksowej przebudowy rezydencji, przeprowadzonej na zlecenie Marianny z Kątskich i Eustachego Potockich. Wzniesione wówczas dwie analogiczne oficyny oraz korpus pałacowy zyskały jednolitą szatę architektoniczną autorstwa arch. Jakuba Fontany i rokokową dekorację rzeźbiarską wykonaną przez warsztat J. Ch. Redlera. Oficyna miała charakter gospodarczy, znajdowała się w niej m. in. stajnia i maneż (ujeżdżalnia).

W XIX i XX w. oficyna, jako integralna część rezydencji, podlegała tym samym procesom dziejowym związanym ze zmianą właścicieli czy zniszczeniami wojennymi (por. historia zespołu pałacowego i pałacu). Obecnie w ramach rewaloryzacji całego zabytkowego założenia poddawana jest pracom remontowym, konserwatorskim i adaptacyjnym z przeznaczeniem na centrum kultury.

Opis

Zespół rezydencjonalny znajduje się we wsch. część miasta, od pd. poprzedzony stawami, od zach. ograniczony fosą. Kompozycja przestrzenna zespołu jest przykładem barokowego założenia entre court et jardin  (między dziedzińcem a ogrodem). Pałac wraz z dwiema oficynami bocznymi tworzy kształt podkowy otwartej ku południowi, ujmującej rozległy, kwadratowy dziedziniec honorowy. Drugą, poprzeczną, oś założenia wyznaczają wieże bramne na środku obydwu oficyn, na zakończeniu tej osi znajduje się brama zespołu kościelnego. Przez bramę w oficynie wsch. prowadził wyjazd z dziedzińca w kierunku części gospodarczej zespołu. Oficyna wzniesiona na planie wydłużonego prostokąta, parterowa, podpiwniczona, zakończona po obu stronach szerszymi, piętrowymi pawilonami, z których pn. powiązany za pomocą łącznika z alkierzem pałacowym. Układ wnętrza częściowo przekształcony: po pn. stronie bramy jednotraktowy, wielodzielny, z korytarzem od strony dziedzińca, a po stronie pd. jednoprzestrzenny (d. stajnia i maneż).  Oficyna murowana z cegły, otynkowana, nakryta dachem dwuspadowym z lukarnami w części pd., pawilony nakryte dachami czterospadowymi z lukarnami. Dachy pokryte blachą. Elewacja od strony dziedzińca (zach.) jednokondygnacyjna, asymetryczna, z piętrowym, trójosiowym pawilonem od południa. Wieża bramna nieznacznie zryzalitowana, trójosiowa w dolnej partii, z zamkniętym półkoliście otworem przejazdowym flankowanym niższymi arkadowymi przelotami, nad którymi rzeźby przedstawiające walki Herkulesa.

Czworoboczna wieża nad bramą przepruta z czterech stron, zamkniętymi półkoliście, otworami okiennymi flankowanymi parami pilastrów kompozytowych, podtrzymujących wyłamujące się półkoliście belkowanie. W medalionie nad bramą tarcza herbowa z lat 60. XIX w. z herbami Szlubowskich. Wieża nakryta blaszanym hełmem w formie cokołu, na którym obelisk z figurą jelenia wyciętego z blachy - godłem herbu Brochwicz Kątskich. W części pd. elewacji nieznaczny trójosiowy ryzalit, z wejściem pośrodku, zwieńczony grupą rzeźbiarską przedstawiającą jelenia uwalniającego się z sieci i putta trzymające psy za obroże. Elewacja tylna (wsch.) symetryczna, parterowa w części środkowej, z piętrowymi, trójosiowymi pawilonami po bokach. Na osi brama w formie skromnego arkadowego przęsła, zwieńczonego trójkątnym przyczółkiem z okulusem w tympanonie. Elewacja pd. pawilonu nad stawem pięcioosiowa, z zaakcentowaną trójosiową partią środkową, zwieńczoną trójkątnym przyczółkiem, w którego tympanonie dekoracja sztukatorską w postaci panoplii. Wszystkie elewacje zakończone gzymsem, otwory okienne zamknięte łukami odcinkowymi i ujęte tynkowymi opaskami. Wnętrze pozbawione dawnego wystroju i wyposażenia.

Zabytek częściowo dostępny.

Oprac. Bożena Stanek-Lebioda, PT NID w Lublinie, 07-12-2020 r.