Portal z 1527 r. to z kolei jedna z wczesnych realizacji architektonicznej rzeźby renesansowej we Wrocławiu.

Historia

Pierwsze wzmianki o domu kapituły pochodzą z 1382 r. - wcześniej kapituła zbierała się w katedrze lub w kościele pw. św. Idziego. Fragmenty budowli z lat 1380-1400 (mury obwodowe i sklepioną południową salę parteru) wykorzystano przy wznoszeniu nowej budowli w latach 1518-1527, gdy założono sklepienie w sali południowej parteru oraz nadbudowano górne kondygnacje i wieżę. Przebudowę o cechach renesansowych prowadzono z inicjatywy biskupa wrocławskiego Jana V Thurzo. W elewacji południowej wieży zachował się portal zwieńczony płyciną z tarczą z herbem biskupstwa wrocławskiego i datą „1527”. W czasach nowożytnych do domu kapituły dostawiono od wschodu dwór kanoniczy, przebudowany w 1756 r. na kancelarię kapituły katedralnej (ob. adres: pl. Katedralny 16). W 1882 r. nastąpiła modernizacja północnej sali parteru budynku. W 1896 r., według projektów Josepha Ebersa, dobudowano do domu kapituły od północy nowy gmach biblioteki i archiwum diecezjalnego (budynki połączono na poziomie piętra), przeprowadzono również prace adaptacyjne górnych kondygnacji domu kapituły na cele muzealne (muzeum diecezjalne, założone przez kard. Georga Koppa 1 sierpnia 1898 r., zostało otwarte i poświęcone 29 października 1903 roku). Obecnie dom kapituły, budynek d. kancelarii kapituły katedralnej przy pl. Katedralnym 16 oraz gmach biblioteki i archiwum diecezjalnego są użytkowane przez wrocławską bibliotekę kapitulną, Archiwum Archidiecezjalne i Muzeum Archidiecezjalne.

Opis

Dom kapituły i biblioteka katedralna - położony na Ostrowie Tumskim, na północ od katedry, w północnej pierzei ul. Katedralnej - to budowla trzykondygnacyjna, podpiwniczona, nakryta dachem czterospadowym. Do korpusu przylega od południa wieża na rzucie kwadratu, mieszcząca klatkę schodową. Na parterze znajdują się dwie sale o gotyckich sklepieniach - południowa, ze sklepieniem krzyżowo-żebrowym wspartym na centralnym filarze, i północna, pełniąca pierwotnie funkcję kapitularza, nakryta asymetrycznym sklepieniem gwiaździstym. Piętro jednoprzestrzenne, z salą nakrytą sklepieniem krzyżowo-żebrowym wspartym na dwóch filarach. W południowej elewacji wieży renesansowy, piaskowcowy portal z tarczą z herbem biskupa wrocławskiego i datą wystawienia „1527”.

Zabytek dostępny. Informacje o godzinach otwarcia Muzeum Archidiecezjalnego, Archiwum Archidiecezjalnego i Biblioteki Kapitulnej dostępne na stronie internetowej muzeum: http://www.muzeum.archidiecezja.wroc.pl.

Oprac. Bogna Oszczanowska, OT NID we Wrocławiu, 20.08.2014 r.