Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

cerkiew greckokatolicka pw. św. Dymitra, ob. kościół rzymskokatolicki - Zabytek.pl

cerkiew greckokatolicka pw. św. Dymitra, ob. kościół rzymskokatolicki


cerkiew XVIII w. Tyniowice

Adres
Tyniowice

Lokalizacja
woj. podkarpackie, pow. jarosławski, gm. Roźwienica

Obiekt stanowi bardzo rzadko spotykany na terenie Polski przykład trójdzielnej cerkwi z oktogonalną nawą.

Podkreślić należy, że w porównaniu z innymi tego typu obiektami jest to budowla o stosunkowo wczesnej metryce.

Historia

Pierwsza znana wzmianka świadcząca o istnieniu cerkwi w Tyniowicach pochodzi z 1515 r. Zachowana do dzisiaj świątynia została wzniesiona prawdopodobnie w 1709 r. (wg innych danych - w 1700 r.). Lakoniczne informacje o remoncie pochodzą z 1779 i z 1817 r. W bliżej nieokreślonym czasie (ok. 1918 r. ?) zmieniono gontowe poszycie dachów cerkwi na blaszane. Po 1947 r. cerkiew pełniła funkcję kościoła rzym.-kat. pw. św. Antoniego. W latach 70. XX w. przeprowadzono prace remontowe, w wyniku których została zmieniona forma zwieńczenia dachu nad nawą, które otrzymało postać wieżyczki na sygnaturkę (pierwotnie namiotowy dach był dwusegmentowy, o lekko wklęsłych połaciach w dolnej części i wypukłych w górnej; górna część tworzyła rodzaj czaszy z wyraźnym okapem), a we wnętrzu oszalowano ściany i stropy. Wówczas rozebrano także drewnianą, wolnostojącą dzwonnicę, którą wymieniają dokumenty z 1817 r. Od ok. 1985 r. cerkiew pozostaje nieużytkowana.

Opis

Cerkiew orientowana, położona w centrum wsi, ok 300 m na wschód od szosy Pruchnik-Jarosław, na niewielkim wzniesieniu, otoczona starodrzewiem. Teren przycerkiewny wyznaczony ogrodzeniem z siatki drucianej, z bramką od strony północnej. W południowo-zachodniej części placu przycerkiewnegoc znajduje się parterowy, murowany budynek.

Cerkiew jest niewielką budowlą trójdzielną, złożoną z nawy na rzucie ośmioboku oraz znacznie mniejszego, dostawionego do nawy od wschodu trójbocznie zamkniętego prezbiterium i od zachodu kwadratowego babińca podobnej wielkości co prezbiterium.

Bryła addycyjna, z dominantą ośmiobocznej nawy nakrytej ośmiopołaciowym, namiotowym dachem zwieńczonym wieżyczką na sygnaturkę. Ściany prezbiterium i babińca posiadają zbliżoną wysokość, są znacznie niższe od ścian nawy. Prezbiterium nakryte jest dachem pięciopołaciowym o kalenicy posadowionej nieco powyżej poziomu okapu dachu nawy. Na kalenicy, u zbiegu połaci dachowych znajduje się niewielka makowica. Babiniec nakryty jest dachem sześciopołaciowym, o kalenicy na poziomie okapu dachu nawy. Wszystkie połacie dachowe pokryte są blachą (pierwotnie gontem).

Jest to budowla drewniana, posadowiona na kamiennej podmurówce, wzniesiona w konstrukcji zrębowej, oszalowana pionowo deskami z listwowaniem. Okna prostokątne, po dwa od południa i od północy w nawie oraz znacznie mniejsze, jedno od południa i jedno od północy w prezbiterium. We wschodniej ścianie prezbiterium okno zaszalowane.

Wewnątrz prześwit z babińca do nawy otwarty jest na całej szerokości i wysokości babińca. Wnętrze oszalowane. Nad nawą znajduje się strop płaski, nad babińcem pozorne sklepienie o łuku odcinkowym, nad prezbiterium strop z załomem (w formie zaskrzynienia obiegającego prezbiterium wokoło). Część elementów dawnego wyposażenia świątyni znajduje się w Dziale Sztuki Cerkiewnej Muzeum-Zamek w Łańcucie.

Obiekt dostępny dla zwiedzających z zewnątrz.

Oprac. Ryszard Kwolek, OT NID w Rzeszowie, 15.09.2014 r.

Rodzaj: cerkiew

Styl architektoniczny: nieznana

Materiał budowy:  drewniane

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_18_BK.10295, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_18_BK.193216