Jest ważnym materialnym źródłem pomnażającym naszą wiedzę o pradziejowym i średniowiecznym osadnictwie na Ziemi Brzeskiej.

Usytuowanie i opis

Obiekt zlokalizowany jest na gruntach prawobrzeżnej (południowej) terasy nadzalewowej Nysy Kłodzkiej, łagodnie opadającej do jej koryta, wśród meandrujących starorzeczy i niewielkich dopływów, na rozległych piaszczysto-żwirowych polach, około 900m na wschód od wsi, około 900m na południe od koryta w/w rzeki. Stanowisko przecina droga prowadząca z Lewina do Stroszowic i Niemodlina. Położony jest na działkach gruntowych: zbiornik wodny po eksploatacji kruszywa nr 64/10, 63/5, 62/2; pola i hałdy wokół zbiornika: 201, 204, 205, 206, 61, 62/1, 63/4, 79, 241 (szosa).

Opis stanowiska: pierwsi badacze, tak niemieccy jak i polscy, uznali stanowisko za dwa grodziska nizinne położone obok siebie. Według nich obiekty chociaż bardzo zniszczone głęboką orką oraz eksploatacją kruszywa, tworzyły lekko wypiętrzony stożek oraz wały o kształcie pierścieniowatym. Rozpoznanie przeprowadzone w 1969 r. wykazało, że to rozległe stanowisko jest jednym obiektem – bardzo rozoraną osadą. Wykonane sondaże pozwoliły na stwierdzenie, że ukształtowanie sugerujące stożek i wały grodziska jest naturalną formą terenową. Osada zlokalizowana jest na gruntach rozciągających się na prawobrzeżnej, lekko wyniesionej terasie Nysy Kłodzkiej. Na polach znaleziono artefakty archeologiczne, które należy wiązać z osadą pradziejową (ludność kultury przeworskiej) oraz z wczesno- i późnośredniowieczną. Relikty osady zalegają pod warstwą orną, a ruchome zabytki archeologiczne w postaci fragmentów naczyń glinianych, odkryto na powierzchni pól. Znalezione zabytki krzemienne, wiór i rdzeń, świadczą o enigmatycznej penetracji tego terenu w neolicie.

Historia

Stanowisko zostało odkryte w 1937 r. podczas budowy drogi z Lewina do Stroszowic. Badania ratownicze podczas inwestycji przeprowadził najpierw Potratz, następnie inż. Chwalla. Odkryli oni kilkanaście jam, które mogą być obiektami osadniczymi oraz paleniska. Powierzchniowe badania weryfikacyjne przeprowadzone w 1960 i 1963 r. przez S. Pazdę z Uniwersytetu Wrocławskiego potwierdziły dalsze niszczenie osady. W 1969 r.  Z. Bagniewski wykonał badania sondażowe stanowiska. W 1987 r. podczas terenowego rozpoznania prowadzonego w ramach Archeologicznego Zdjęcia Polski (AZP) przez Karola Bykowskiego z Instytutu Archeologii Uniwersytetu Wrocławskiego potwierdzono istnienie stanowiska. Wyniki w/w badań, pozwalają na określenie chronologii stanowiska na późny okres wpływów rzymskich oraz na okres wczesno- i późnośredniowieczny. W latach 2018-2019 badania ratownicze części północno-wschodniej stanowiska zagrożonej eksploatacją kruszywa przeprowadziła V. Nowaczyk.

Stan i wyniki badań archeologicznych

Stanowisko archeologiczne – osada, zostało odkryte w 1937 r. podczas budowy drogi z Lewina do Stroszowic. Podczas przeprowadzonych wówczas badań ratowniczych archeolodzy niemieccy odkryli kilkanaście obiektów osadniczych oraz paleniska. Znaleźli oni liczne ułamki naczyń glinianych, grudy polepy i kości zwierzęce. W latach 1960 i 1963 r. powierzchniowe badania weryfikacyjne przeprowadził Stanisław Pazda z Uniwersytetu Wrocławskiego, potwierdziły one dalsze niszczenie osady. W 1969 r.  Zbigniew Bagniewski podczas sondażowych badań w wykopach odkrył warstwę kulturową i dwa obiekty oraz liczne ruchome zabytki archeologiczne: ułamki naczyń glinianych, grudy polepy, węgle drzewne i kości zwierzęce oraz kamienie spękane termicznie. Jednocześnie stwierdził on, że stanowisko jest osadą, a widoczne kulminacje nie są reliktami po rozoranych wałach opasujących domniemane grodzisko, ale są to naturalne wyniesienia terenowe. W 1987 r. prospekcję powierzchniową w ramach Archeologicznego Zdjęcia Polski (AZP) wykonał Karol Bykowski ze studentami z Instytutu Archeologii Uniwersytetu Wrocławskiego. Potwierdził istnienie stanowiska. Znalazł kilkadziesiąt fragmentów naczyń glinianych, kilka drobnych grudek żużli oraz rdzeń i wiór krzemienny. Na podstawie odkrytych zabytków prof. Stanisław Pazda określił, że osada użytkowana była w późnym okresie wpływów rzymskich przez ludność kultury przeworskiej (IV w. n.e.), a następnie we wczesnym średniowieczu (VIII-XII w.) oraz w późnym średniowieczu (XIV-XIV w.). Znaleziono także ułamek naczynia oraz rdzeń i wiór krzemienny, które świadczą o użytkowaniu osady w młodszej epoce kamienia (neolit). Stanowisko jest niszczone głęboką orką. Część  północna osady została zniszczona eksploatacją kruszywa. W latach 2016/2017 archeolodzy pod kierunkiem dr V. Nowaczyk z Wrocławia przeprowadzili ratownicze badania wykopaliskowe części północno-wschodniej stanowiska zagrożonej eksploatacją kruszywa. Przebadali obszar kilkudziesięciu arów - zinwentaryzowali obiekty osadnicze.

Stanowisko położone jest na obszarze prywatnym. Pola, teren ogólnie dostępny. Część północno-zachodnia, którą zalano wodą po eksploatacji kruszywa, tylko fragmentarycznie przebadano wykopaliskowo.

Oprac. Krzysztof Spychała, NID OT Opole, 03.04.2020 r.