Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

dom - Zabytek.pl

dom


budynek mieszkalny XVII w. Nowa Ruda

Adres
Nowa Ruda

Lokalizacja
woj. dolnośląskie, pow. kłodzki, gm. Nowa Ruda (gm. miejska)

Dwór przy ul.Kościelnej 30 typowym przykładem renesansowej siedziby szlacheckiej z lat ok.

1580–1600. Renesansowy portal o wartościach naukowych jako jeden z czterech na Ziemi Kłodzkiej portali z dekoracją heraldyczną, obok portali dworów w: Międzylesiu, Roztokach i Starej Łomnicy. Portal ten także o wybitnych wartościach artystycznych.

Historia

W 1598 r. prywatne posiadłości Heinricha von Stillfried und Rattonitz podzielone pomiędzy jego pięciu synów, dla których założone też nowe folwarki z dworami. Jedne z tych dóbr we Włodowicach Górnych, przy granicy z Nową Rudą i przy wylocie ul. Kościelnej. Do 1810 r. w posiadaniu rodziny von Stillfried und Rattonitz, a następnie hrabiów von Magnis z Bożkowa (do 1818 r.) oraz rodzin von Tschischwitz (do ok. 1930 r.) i von Aulock z Poliwody na Opolszczyźnie. Od 1886 r. dobra rozparcelowywane, a przed 1926 r. ich resztówka przyłączona do Nowej Rudy. Renesansowy, średniej wielkości dwór w Nowej Rudzie-Włodowicach Górnych wzniesiony w r. 1598. Usytuowany na platformie wciętej w stok wzgórza. Konstrukcyjnie i stylistycznie wzniesiony z wykorzystaniem m.in. rozwiązań o tradycyjnym charakterze, stosowanych w architekturze gotyckiej i późnogotyckiej, takich jak: łękowa konstrukcja ścian, lokalizacja schodów w narożniku sieni, rozmieszczenie otworów w elewacjach stosownie do układu wnętrz czy też formy fascjowych obramień okiennych z zaciosami. Zauważalne też świadome nawiązanie do późnogotyckich, dekoracyjnych sklepień sieciowych, poprzez odpowiednią stylizację nowożytnych sklepień kolebkowych z lunetami. Z kolei rozwiązania nowe, charakterystyczne dla renesansu to: wykształcony w latach 70. XVI w. typ przestrzenny dworu, trójdzielnego, dwutraktowego z szerszym traktem przednim i z centralną sienią, tunelowa klatka schodowa, sklepienia, wydłużona bryła ze szczytami bocznymi, sgraffito, jeżeli wykonane oraz formy portalu w stylu renesansu włoskiego. Dwór przy ul. Kościelnej 30 typowym przykładem renesansowej siedziby szlacheckiej z lat ok. 1580–1600. Wzniesiony przez lokalnych budowniczych i kamieniarzy. Od 2 poł. XVII w. użytkowany okresowo jako szlachecka siedziba, kuria majątkowa lub rządcówka. W 1823 r. zniszczony w pożarze, odbudowany. Przebudowywany w latach ok. 1860–1880. Podwyższony o mieszkalne poddasze. Tylna, wsch. elewacja budynku przekształcona na frontową, z dawnego wnętrza urządzona nowa sień. W nowej fasadzie usytuowany asymetrycznie portal w stylu historyzmu, z herbem Tschischwitzów i rodziny von Aulock. Ponadto do fasady dobudowany także asymetrycznie wieżowy ryzalit. Wystrój elewacji wykonany w stylu uproszczonego neoklasycyzmu. W końcu XIX w. wieżowy ryzalit nakryty obecnym, neobarokowym, ośmiobocznym hełmem. Na wsch. od dworu założony folwark, obecnie niewielkie gospodarstwo nr 31. W końcu XIX w. teren na zach. od dworu urządzony parkowo.

Opis

Dwór przy ul. Kościelnej 30 zlokalizowany na zachodnim krańcu miasta. Ustawiony szczytowo względem ulicy. Murowany z kamienia, tynkowany. Wystrój elewacji z kamieniarką z czerwonego piaskowca. Dwór założony na planie wydłużonego prostokąta, trójdzielny, dwutraktowy z szerszym traktem przednim i z centralną sienią. Nietypowe, na wzór budownictwa miejskiego połączenie sieni z przechodem. Dwór dwukondygnacjowy z ryzalitem wieżowym w elewacji zach., nakryty dachem naczółkowym. Elewacje z różnymi układami otworów. W obecnej elewacji frontowej, dawnej tylnej asymetrycznie umieszczone ryzalit wieżowy z jednoprześwitowym hełmem i portal złożony z wiązek wałków z uproszczonymi głowicami, profilowanej archiwolty, dwóch płycin z herbami rodzin von Tschischwitz i von Aulock oraz z łamanego gzymsu (neogotyk tudorowski). Natomiast w obecnej elewacji tylnej, dawnej frontowej zachowany renesansowy portal z 1598 r. Zdobiony fryzem heraldycznym i takimi motywami jak: maszkarony, delfiny, liście, wić akantu, girlandy, woluty, ornament kandelabrowy, szyszki, rozety i rogi obfitości. Obok portalu okno klatki schodowej w prostym, kamiennym obramieniu, a nad portalem zdwojone okno sieni piętra, fascjowe ze sfazowanymi narożami i z ukośnym zaciosem. W centrum dawnego przedniego traktu przyziemia sień połączona ze sklepionym przechodem, nakryta sklepieniem kolebkowym z lunetami stylizowanym na sieciowe. W jej zach. ścianie kamienny, fascjowy portal ze sfazowanym narożem. W narożnik sieni wbudowana główna, tunelowa klatka schodowa z kamiennymi zabiegowymi schodami, nakrytymi sklepieniem kolebkowym i kolebkowym z lunetami. Inne lokalności przyziemia nakryte sklepieniami kolebkowymi z lunetami i z mocno wyciągniętymi szwami. Dwa wnętrza, w tym dawna dworska świetlica nakryte stropami. Strop świetlicy o cechach reprezentacji, ponieważ pierwotnie polichromowany i z ozdobnie ułożonymi belkami.

Zabytek dostępny przez cały rok, możliwość zwiedzania wnętrza po wcześniejszym uzgodnieniu telefonicznym.

Oprac. Iwona Rybka-Ceglecka, OT NID we Wrocławiu, 28.01.2016 r.

Rodzaj: budynek mieszkalny

Styl architektoniczny: renesansowy

Materiał budowy:  ceglane

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_02_BK.74731, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_02_BK.96554