Historia obiektu

W czasach Stanisława Augusta wschodnia część obecnych Łazienek była zapleczem gospodarczym. Stały tu drewniane budynki mieszczące stajnie, magazyny, warsztaty oraz mieszkania dla służby. W 1823 r.  ks. Konstanty wydal polecenie rozebrania ich i zastąpienia nowymi - murowanymi - co zrealizowano w kolejnych latach.

Mało efektowny, stojący na uboczu budynek gospodarczy zwykle jest pomijany w opracowaniach dotyczących dziejów Łazienek Królewskich. Zlokalizowany naprzeciw stajni Kubickiego zamyka od północy ich dziedziniec. Według źródeł kartograficznych wzniesiono go pomiędzy 1829 a 1859 r. Za jego powstaniem w 2 ćw. XIX w. przemawia też jego klasycyzująca elewacja północna. Przeznaczony był na pomieszczenie nowo zakupionych i przewiezionych z Petersburga w latach 1828-1829 carskich powozów nie mieszczących się w istniejących powozowniach. W literaturze pojawiają się też informacje o mieszczących się tu warsztatach i kuźni.  Być może w związku z jego budową rozebrano ogrodzenie zamykające od północy dziedziniec Stajni Kubickiego, wygradzając i zamykając bramami cały teren pomiędzy budynkami.  

Do lat 50. XIX. carowie Aleksander I a następnie Mikołaj I regularnie rezydowali w Łazienkach, co oznaczać może, że do tego czasu wozownie były wykorzystywane zgodnie z pierwotnym założeniem. Po powstaniu styczniowym carowie bywali tu zdecydowanie rzadziej a potem tylko okazyjnie. Brakuje szczegółowych informacji o jego użytkowaniu z 2 połowy XIX w. i późniejszych okresów. Na początku XX w. wygrodzony obszar, zamknięty bramą pomiędzy zachodnim skrzyłem Stajni Kubickiego a opisywanym budynkiem obejmował również drewniane budynki gospodarcze zlokalizowane na wschód i południe od nich oraz część budynku murowanego na północny wschód od nich. Wjazd na teren wygrodzonej części gospodarczej był jednak tylko od zachodu i południa, czyli od strony Łazienek.   

Niewykluczone, iż – podobnie jak sąsiednie stajnie Kubickiego – w okresie międzywojennym mógł być wykorzystywany przez wojsko stacjonujące w sąsiednich koszarach.

Prawdopodobnie aż do końca lat 60. XX w. opisywany budynek pełnił funkcje gospodarcze. Około 1970 r. przebudowano go i zaadaptowano go na biura, którą to funkcję pełni do dziś.

Opis obiektu

Wzniesiony na planie wydłużonego prostokąta na linii wschód – zachód pawilon d. powozowni zamyka od północy dziedziniec stajni Kubickiego. Znajduje się on poza obecnym ogrodzeniem Łazienek.  

Nakryty stromym pulpitowym dachem pawilon w części północnej jest dwukondygnacyjny, w południowej – parterowy.

Jego zwrócona na północ - zachowana w oryginalnej formie - elewacja frontowa jest obecnie   niedostępna. Jej głównym akcentem jest usytuowany na osi lekko wysunięty ryzalit, w którego dolnej kondygnacji znajduje się brama (ob. zastąpiona oknem?), nad nią zaś półkoliście zamknięte wspólną oprawą architektoniczną okno. Tynk dolnej partii elewacji jest boniowany w szerokie pasy (rozwiązanie stosowane na wielu budynkach na terenie Łazienek), górnej zaś gładki.  Okna dolnej i górnej kondygnacji mają różne kształty a ich osie nie pokrywają się.

Układ widocznej od strony stajni Kubickiego elewacji południowej jest rezultatem przeprowadzonej ok. 1970 r adaptacji na budynku na biura. Została ona przeprutym szeregiem 12 typowych dużych, okratowanych okien oraz kilkorgiem nieregularnie rozmieszczonych pomiędzy nimi drzwi. Śladem pierwotnej kompozycji architektonicznej mogą być płaskie, sięgające jedynie do ścianki kolankowej lizeny.

Do elewacji zachodniej przylega pokryta płaskim dachem przybudówka. Elewacja wschodnia pozwala zaobserwować nietypową bryłę budynku. Znajduje się na niej 3 drzwi, z których jedne, po północnej stronie umieszczone są na piętrze i obecnie pozbawione dostępu. Wejście południowe obudowano wiatrołapem.

Dostępność obiektu dla zwiedzających. Obiekt dostępny z zewnątrz od strony południowej; elewacja północna – niedostępna.

Autor noty: Agata Kłoczko, NID, Zespół ds. rejestru i ewidencji zabytków, wrzesień 2023 r.