zamienioną na prawosławną. Na terenie cmentarza znajduje się kilkadziesiąt nagrobków z XIX i pocz. XX w. prezentujących szeroki wachlarz stylów i form; klasycystyczna kaplica z 2. ćw. XIX w. oraz brama i ogrodzenie z l. 30. XX w.

Historia

Cmentarz założony w kon. XIX w. jako wspólny dla ludności wyznania rzymskokatolickiego i greckokatolickiego (unickiego). Po 1875 r., w ramach polityki rusyfikacyjnej, część unicka cmentarza została zamieniona na prawosławną; od 1919 r. całość jest użytkowana jako cmentarza rzymskokatolicki. W 2. ćw. XIX w. na terenie cmentarza wzniesiono klasycystyczną kaplicę pw. św. Rocha, a w l. 30. XX w. bramę i nowe ogrodzenie od strony pn.-wsch. W tym czasie cmentarz powiększono w kierunku pd. i zach. Na terenie zabytkowej części cmentarza znajduje się kilkadziesiąt zabytkowych nagrobków pochodzących z XIX i pocz. XX w., upamiętniających, miejsca pochówku okolicznych ziemian i innych ważnych postaci związanych z Janowem Podlaskim. W ostatnich dekadach część nagrobków uległa destrukcji wskutek naturalnych procesów niszczenia oraz dewastacji. W 2016 r. powołana została fundacja „Ratujmy Zabytki Janowa Podlaskiego” mająca na celu generalny remont dawnego kościoła dominikanów pw. św. Jana Chrzciciela oraz renowację nagrobków na cmentarzu parafialnym.

Opis

Zespół cmentarza znajduje się na pd.-wsch. krańcu osady. Najstarsza, zabytkowa, część cmentarza ma formę nieregularnego pięcioboku rozciągającego się na osi pn.-pd. wzdłuż ul. Bakaliowej. W najkrótszym (pn.) boku znajduje się murowana brama i ogrodzenie (pochodzące z l. 30. XX w.), dalsza część zabytkowego ogrodzenia biegnie wzdłuż boku wsch., pozostałe części otacza ogrodzenie nowsze. Oś kompozycyjną cmentarza stanowi główna aleja, przy której usytuowana jest klasycystyczna kaplica. W części pn., po obu stronach alei i w najbliższym sąsiedztwie kaplicy, zgrupowane są najstarsze nagrobki, które obecnie sąsiadują z nagrobkami nowszymi i współczesnymi.

Teren cmentarza nie ma tu podziału kwaterowego, który występuje w nowszej, szerszej części pd. Wśród zabytkowych nagrobków i krzyży, pochodzących z XIX i pocz. XX w. , znajdują się przykłady prezentujące najbardziej popularne wzory ówczesnej sztuki sepulkralnej. Są to zarówno nagrobki i krzyże żeliwne, jak i kamienne, wykonane głównie z piaskowca. W ostatnich latach na terenie cmentarza znacznie zmniejszyła się ilość starych drzew,  zastępowanych głównie przez krzewy żywotników. Pojedyncze okazy lip, jesionów, kasztanowców, świerków i brzóz występują w układzie rozproszonym.

Zabytek dostępny.

Oprac. Bożena Stanek-Lebioda, PT NID w Lublinie, 22-03-2021 r.