Jest charakterystycznym obiektem dla miasta, pełnił ponadto istotną rolę kulturotwórczą dla miasta, jako miejsce spotkań elity kulturalnej Chrzanowa.

Historia

Budynek, tzw. Dom Urbańczyka w Chrzanowie został zaprojektowany i wybudowany przez Franciszka Urbańczyka pełniącego na przeł. XIX i XX w. funkcję budowniczego powiatowego w Chrzanowie. Budynek pochodzi zapewne z ostatniej ćwierci XIX w. Historyzujący detal wykazuje tu nawiązania do wcześniejszych tradycji: arkadowe otwory w elewacjach bocznych nawiązują do „Rundbogenstil” właściwego dla połowy i 3 ćwierci XIX stulecia. Z dorobku tej epoki wywodzą się liczne, drewniane szczegóły, jak ogólna asymetryczna kompozycja z wysokimi dachami i parą różniących się od siebie ryzalitów flankujących budynek. Położenie budynku w centralnym punkcie miasta jak i walory zabytkowe i estetyczne, spowodowały, że zakupiono go bezpośrednio od spadkobierców ostatniego właściciela Tadeusza Urbańczyka z funduszów miejskich w 1981 r., Wkrótce pod nadzorem wojewódzkiego konserwatora zabytków w Katowicach przeprowadzono kapitalny remont tego budynku i oddano go do użytku jesienią 1985 r. jako zaadaptowany dla celów muzealnych. Dom Urbańczyka pełni obecnie funkcję Oddziału Wystaw Czasowych Muzeum w Chrzanowie.

Opis

Budynek tzw. Dom Urbańczyka w Chrzanowie jest położony na pd.-zach. od rynku i znajduje się w linii zabudowy po zach. stronie alei Henryka, w obrębie XIX w. Chrzanowa. Dom dobudowany pn. ścianą szczytową do oficyny sąsiedniej kamienicy jest cofnięty od linii pierzei ulicy i jest otoczony ogrodem, w którym znajduje się „ogród geologiczny”. Budynek jest murowany z cegły i posadowiony na kamiennej podmurówce, parterowy z użytkowym poddaszem, podpiwniczony w części zach., tynkowany. Dom został zbudowany na planie wydłużonego prostokąta z cofniętą częścią środkową w kształcie werandy i stworzonymi tym samym po bokach skrzydłami. Układ wnętrza jest dwutraktowy, zostało ono przekształcone w trakcie remontu poprzez częściową likwidację ścian i utworzenie dużych otwartych przestrzeni dla celów wystawienniczych. Obiekt nakryty jest dachem kombinowanym krytym dachówką zakładkową ceramiczną. Wschodnia elewacja frontowa jest siedmioosiowa, o symetrycznej kompozycji, pomimo różnorodnie rozwiązanego detalu. Po bokach znajdują się trójkątnie zwieńczone skrzydła z dachami o wyraźnie wysuniętych okapach. Skrzydło pn. jest trójosiowe z bocznie usytuowanym wejściem, parter od szczytu został oddzielony gzymsem międzykondygnacyjnym a partie szczytu wzdłuż okapu ozdobiono fryzem schodkowym, w szczycie umieszczono na osi jedno małe okno, naroża ścian parteru ozdobiono boniowaniem. W środkowej części korpusu znajduje się trójosiowa weranda mieszcząca wejście. Dach werandy został wsparty na 4 drewnianych słupach połączonych u góry drewnianymi arkadowymi łukami, na osi wejścia wykonano drewniane inicjały U F. Na werandę prowadzą dwa biegi schodów usytuowanych symetrycznie po obu stronach spocznika. Balustrada schodów jest kuta, balustrada na werandzie jest pełna, wykonana z desek.

Obiekt dostępny.

Oprac. Tomasz Woźniak, OT NID w Krakowie, 07-12-2015 r.