Historia

Wieś wzmiankowana w XII w. jako własność opatów tynieckich. W połowie XV wieku należały do Jadwigi, żony Zawiszy, która sprzedała ją Stanisławowi i Rafałowi - synom wójta skawińskiego Michała z Berith h. Doliwa, zwanego Pusznikiem, właściciela zakupionego w 1394 roku od benedyktynów tynieckich wójtostwa w Skawinie. Za czasów Długosza większa część wsi należała do Jana Skawińskiego, wnuka Michała Pusznika; mniejsza była w rękach kapituły krakowskiej. W połowie XVII wieku Chorowice dzierżawił złotnik i jubiler krakowski Michał Kałaj – jeden z najwybitniejszych działaczy kalwińskich, a pod koniec wieku – Kazimierz Jakub Haur, autor traktatów z dziedziny agronomii. Od końca XVII wieku przez około sto lat Chorowice, wchodzące w skład tzw. klucza korabnickiego, obejmującego: Korabniki, Gaj, Lusinę, Brzyczynę Dolną i Górną i Zelczynę, należały do rodziny Waxmanów.

W 2 poł. XVIIIw. dwór w parku istniał, lecz brak danych o jego wyglądzie.

Na początku XIX wieku Chorowice wydzieliły się z klucza korabnickiego i do 1866 roku były własnością Aleksandra Grzymały Siedleckiego. Później wieś wielokrotnie zmieniała właścicieli (Raczyńscy, Derasowie). Na austriackiej mapie z ok. 1880 r widoczne jest skupisko zabudowań w miejscu dzisiejszego zespołu dworskiego. Jest tam zapewne tzw. „stary dwór”, czworak i drewniana zabudowa folwarczna z dużym zespołem stodół wśród łąk w południowym krańcu zespołu. W 2 pol. XIXw. Właścicielami Chorowic byli Niemczewscy, którzy wznieśli tzw. „nowy dwór”, kaplicę oraz nowe budynki gospodarcze. W roku 1917 wieś została zakupiona przez adwokata z Krakowa, Adama Doboszyńskiego. Po jego śmierci w 1929 roku większość dóbr pozostawała własnością dożywotnią wdowy Natalii, pozostała zaś część należała do masy spadkowej dzieci Doboszyńskiego: Jadwigi Malkiewiczowej i Adama juniora, polityka związanego z ruchami narodowymi, jednego z najbardziej kontrowersyjnych działaczy Stronnictwa Narodowego (organizator antysemickiej akcji tzw. „marszu na Myślenice”). W 1947 Aresztowany przez UB za rzekomą współpracę z wywiadami Niemiec i USA skazany na karę śmieci. Stracony w 1949 roku. 40lat później pośmiertnie zrehabilitowany. W marcu 1945 roku majątek chorowicki został rozparcelowany jako jeden z pierwszych w regionie krakowskim. W czasie parcelacji istniały już oba dwory. Użytkownikami budynków gospodarczych zostali członkowie Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej „Pokój”. Stary dwór, nieużytkowany uległ zagładzie przed 1950r. Przez szereg lat w niewielkim budynku dawnego dworu mieściła się szkoła podstawowa. Dwór i budynki gospodarcze (częściowo zrujnowane) pochodzą z początku XX wieku, podobnie jak neogotycka kaplica położona w południowo-zachodnim narożniku założenia. Nowy dwór został przekazany na cele oświatowe. Kaplica dworska ufundowana w 1906 roku przez Niemczewskich. Według przekazu miejscowego kaplica została ufundowana z okazji prymicji syna właścicieli. Służyła jako kaplica dworska, a zarazem była dostępna dla mieszkańców wsi. Po parcelacji znalazła się pod opieką parafii w Mogilanach i miejscowej ludności. Park uległ podziałowi i częściowej dewastacji. Zlikwidowano sad, klomby kwiatowe oraz korty tenisowe, które znajdowały się na tyłach dworów, na tarasie terenowym. W latach 70-tych na terenie parku został wzniesiony kiosk spożywczy, zamieniony na sklep. (bezpośrednio pry drodze między kaplicą a dworem-już nieistniejący) Budowniczowie poszczególnycjh obiektów i projektant parku nieznani. W latach 2013-14 Kaplica przeszła gruntowny remont. Niewiele później, w stanie daleko posuniętej ruiny sprzedane zostały budynki gospodarcze -stajnia i czworaki z wozownią. Prywatny właściciel Odbudował je w 2017r zmieniając ich funkcję na mieszkalną. Odbudowane budynki dość dokładnie powtarzają formę nieistniejących już zabudowań gospodarczych. Odbudowa obiektów wg. projektu biura architektonicznego Karpiel Steindel. 

Opis

Dwór znajduje się w środkowej części parku, frontem zwrócony na południe, na wschód od budynku miejsce po „starym dworze”

Dwór na planie prostokąta, z ryzalitem ganku od frontu. Dwutraktowy, z salonem na osi. Bryła prosta, kubiczna nierozczłonkowana, podeziałami, parterowa, z zabudowanym gankiem od frontu. Budynek kryty dachem dwuspadowym. Elewacja frontowa symetryczna z gankiem, oś środkową wyznacza otwór wejściowy półkoliście zamknięty flankowany małymi prostokątnymi okienkami. Po bokach ganku po dwa okna. Partia podmurówki zaakcentowana uskokiem w niej po dwa małe okienka piwniczne o kształcie leżących prostokątów. Elewacje boczne identyczne, z zaznaczoną strefą podmurówki, z wąskim oknem o podziale krzyżowym  w szczycie. Elewacja tylna-symetryczna, siedmioosiowa, w osi środkowej okno szersze od pozostałych. W partii podmurówki cztery okienka piwniczne zgrupowane po dwa pod oknami skrajnych osi. 

Dwór – budynek murowany z cegły, na podmurówce z kamienia łamanego, tynkowany. W piwnicach sklepienia kolebkowe i w największej sali strop Kleina. W części mieszkalnej strop drewniany, konstrukcja dachowa drewniana, stolcowa. Dach kryty dachówką. Schody i ścianki działowe na poddaszu oraz stolarka drewniane. W piwnicy klepisko, na parterze parkiet i białe podłogi, w pomieszczeniach ganku z lewej płytki ceramiczne, z prawej lastriko, na poddaszu posadzka ceglana. 

Budynek dworu nieużytkowany dostępny od zewnątrz.

Oprac. Grzegorz Młynarczyk, OT NID w Krakowie 04.2020 r.