Historia

W latach 1447-1629 Żyrowa była własnością rodziny Żyrowskich. Majątek otrzymali oni z nadania cesarza Fryderyka III za zasługi na wojnie z Turkami. Jerzy Żyrowski, który przeszedł na protestantyzm, został skazany za branie udziału w bitwie pod Białą Górą (1620), a jego majątek skonfiskowano i sprzedano. Kolejnym właścicielem był hrabia Melchior Ferdynand von Gaschin. W 1631 roku kupił dobra żyrowskie i zainicjował rozbudowę rezydencji. Została ona zakończona w 1644 r. (herb na wsch. elewacji skrzydła głównego). W roku 1781 przeprowadzono renowację pałacu połączoną z przebudową. Zmieniono wówczas dach czterospadowy na mansardowy, zatynkowano sgraffita i dobudowano krużganek do skrzydła południowego. Z tego okresu pochodzi część zabudowy dziedzińca folwarcznego.

W 2. poł. XIX wieku kolejnymi właścicielami byli: Fryderyk Karol von Hatzfeld-Schoenstein, August von Nostitz, bracia von Goedecke, Edward Guradze. W 1899 pałac kupił hrabia Johann von Francken-Siestorpf, który na pocz. XX w. przeprowadził gruntowny remont pałacu. Ok. 1928 roku na zach. od budynku założono ogród wodny. Ostatnim właścicielem był Edwin hrabia von Francken-Sierstorpf. W czasie II wojny światowej w pałacu urządzono szpital dla żołnierzy. Obecnie obiekt znajduje się w rękach prywatnych.

Opis

Pałac znajduje się w pn. części miejscowości, na terenie rozległego, dziewiętnastowiecznego parku. Na północny-wschód od pałacu znajduje się kościół św. Mikołaja.

Obiekt ma plan czworoboku z wewnętrznym dziedzińcem i przedłużonym skrzydłem południowym. W południowo-zachodnim narożniku i w poł. długości elewacji południowej znajdują się dwie, wtopione w mur, ośmioboczne wieże. Budynek pałacu zróżnicowano wysokością poszczególnych części. Trzykondygnacyjny korpus główny nakryto dachem mansardowym; pozostałe, dwukondygnacyjne skrzydła dachami dwuspadowymi z oknami powiekowymi. Czterokondygnacyjne, ośmioboczne wieże nakryto baniastymi hełmami z latarnią. Pomiędzy wieżami, na osi elewacji znajduje się przejazd zwieńczony czworoboczną wieżą również nakrytą hełmem z latarnią. We wschodniej części skrzydła pd. znajduje się jeszcze cylindryczna wieża nakryta daszkiem stożkowym.

Pałac jest murowany z kamienia i cegły, z otynkowanymi elewacjami artykułowanymi rytmem prostokątnych otworów okiennych ujętych opaskami. Od strony dziedzińca elewacje skrzydeł pd., wsch. i zach. artykułowano krużgankami. Elewacje korpusu głównego pokryto dekoracją w formie koszowych arkad, w których znajdują się wnęki okienne, a poniżej ażurowy fryz w formie balustrady.

Wnętrza poszczególnych skrzydeł (za wyjątkiem wschodniego - parawanowego) mają układ dwutraktowy. Częściowo zachował się oryginalny wystrój pałacu, w tym dekoracja sztukatorska niektórych pomieszczeń i wystrój architektoniczny elewacji.

Dostęp do obiektu ograniczony.

Oprac. Aleksandra Ziółkowska, OT NID w Opolu, 10-12-2015 r.