Historia obiektu

Zespół dworski funkcjonował w epoce wczesnej nowożytności na stoku wzniesienia opadającego w kierunku doliny Potoku Saganowskiego (obecnie Świnka). Istniejący do chwili obecnej parterowy budynek dworu został wzniesiony w miejscu starszej siedziby mieszkalnej w 2. poł. lat 30. XIX w. przez ówczesnego właściciela miejscowego majątku ziemskiego Antoniego Jaruntowskiego. Murowany parterowy dwór został wzniesiony po 1836 r. przez właściciela miejscowego majątku ziemskiego Antoniego Jaruntowskiego h. Prus III w pd. części wsi o nazwie Poręby. W 1844 r. jego córka Marcelina po poślubieniu Zenona Słoneckiego wniosła temu ostatniemu w posagu dobra jabłonkowskie. W latach 90. XIX w. właścicielką zespołu dworskiego w Jabłonce była Anna Słonecka, a w pocz. XX stulecia majątek ziemski przeszedł drogą koligacji rodzinnych na własność Władysława Kraińskiego h. Jelita, który zmarł w 1926 r. Jego syn Antoni Maurycy Kraiński (1883-1975) zrodzony ze związku z Marią Trzecieską był ostatnim właścicielem majątku ziemskiego w Jabłonce przed jego nacjonalizacją. W 1914 r. przeprowadził on gruntowną modernizację budynku dworu, przywracając mu dawny klasycystyczny wygląd z bardziej okazałym portykiem. W ramach tej przebudowy zmieniono czterospadowy dach na mansardowy, urządzając na poddaszu szereg niewielkich pokoi gościnnych. W 1944 r. po zakończeniu okupacji niemieckiej majątek ziemski w Jabłonce uległ nacjonalizacji na mocy ustawy o reformie rolnej. Od 1945 r. zespół dworski stanowił własność gromadzką, będąc wykorzystywany do celów mieszkalnych i jako świetlica w części parterowej. W tym czasie w związku ze zmianą funkcji układ wnętrz dworu utracił swój pierwotny charakter. W drugiej poł. lat 60. XX w. budynek dworu przeszedł gruntowny remont i został adaptowany w celu wykorzystania go jako placówka szkolna. W latach 1966-2001 w dawnym budynku dworu funkcjonowała szkoła podstawowa. W 2003 r. zespół dworski przeszedł w drodze zakupu na własność inwestora prywatnego. Przeprowadzony przez nowego właściciela po 2003 r. remont generalny budynku dworu objął m.in. odwodnienie i osuszenie piwnic i pomieszczeń parteru, gruntowną renowację wszystkich pomieszczeń, wymianę stolarki okiennej i drzwiowej, pokrycia dachu (blacha zamiast dachówki), tynków, podłóg i posadzek łącznie z modernizacją instalacji elektrycznej, gazowej, wodno-kanalizacyjnej i CO. Obecnie w budynku dworu funkcjonuje obiekt hotelowo-konferencyjny „Dwór Jabłonka”.

Założenie parkowe o charakterze krajobrazowym o naturalnym, swobodnym ukształtowaniu zostało usytuowane na wierzchowinie wzgórza lekko opadającego w kierunku pn. z którego rozpościera się piękny widok na okolice. W poł. XIX w. w otoczeniu dworu funkcjonował ogród krajobrazowy ze swobodną siecią ścieżek spacerowych na terenie, którego występowały skupiska starodrzewu z wiekowymi okazami dębów i lip. Granicę zach. założenia ogrodowego stanowiła droga lokalna o przebiegu południkowym za którą położony był już kompleks folwarczny, na terenie, którego znajdowały się domy mieszkalne (oficyny), budynek administracyjny (tzw. folwark) oraz obiekty gospodarcze w postaci stajni i obór. W dolnej pn.-zach. części folwarku położony był dość duży staw rybny, który był zasilany wodami Potoku Saganowskiego (obecnie Świnka). Nieco wyżej funkcjonował na terasie znacznie mniejszy staw rybny, a w części pd. założenia folwarcznego usytuowane były ogrody użytkowe.

Opis obiekt

Zespół dworski usytuowany jest w pd., malowniczej części wsi na stoku wzgórza, które opada łagodnie w kierunku pn. Teren zespołu dworskiego otoczony jest metalową siatką. W skład zespołu wchodzą murowany budynek dworu, który znajduje się w centralnej części zespołu dworskiego oraz park dworski o powierzchni 1,44 ha otaczający dawną siedzibę dworską.

Dostępność obiektu. Zabytek dostępny z zewnątrz.

Autor noty: Oprac. dr Andrzej Gliwa, OT NID w Rzeszowie, 09.12.2022 r.