Historia

Szyb „Wojciech” (nazywany do 1945 r. „Wrangel”) wydrążono w poł. XIX w. Wówczas wzniesiono nad nim neoklasycystyczny budynek nadszybia, który w 1860 r. zastąpiono murowaną wieżą nadszybową typu Malakow. W 1893 r. szyb przyłączono do kopalni „Victoria”, wkrótce też został pogłębiony. Od lat 50. XX w. szyb pełnił rolę materiałowo – wentylacyjną, w kompleksie sąsiadującej z nim zabudowy istniała ponadto wentylatorownia. Szyb wyłączono z eksploatacji w latach 70. XX w.

Opis

Szyb „Wojciech” zlokalizowany jest peryferyjnie w pd. części Sobięcina, w kompleksie zabudowań Wałbrzyskich Zakładów Koksowniczych „Victoria” SA.

Wieża nadszybowa wzniesiona jest na planie prostokąta 15 m x 12 m i ma wysokość ok. 20 m. Murowana z cegły, nakryta dachem czterospadowym o małym kącie nachylenia połaci. Reprezentuje tzw. „styl arkadowy”, z elewacjami licowanymi cegłą, zdobionymi ceglaną artykulacją i obramieniami otworów oraz blend. Jej historyzujący styl odzwierciedlają łukowe blendy i ceglane gzymsy. Wieża, w odróżnieniu od większości podobnych obiektów, nie została rozbudowana o stalową wieżę zastrzałową. Podczas rozbudowy w 1897 r. wstawiono w nią tzw. krzesło szybowe, które dźwigało koła prowadzące liny oraz podwyższono ściany zewnętrzne. Do dziś we wnętrzu wieży zachowały się relikty stalowej nitowanej kratownicy krzesła szybowego, pozbawionego kół kierunkowych.

Opracowane w tynku świadki w przyziemiu wieży informują o obecności niezachowanych dziś obiektów: nadszybia oraz łącznika wieży z maszynownią.

Wieża nadszybowa stanowi funkcjonalną całość z maszynownią.

Obecnie wieża szybu „Wojciech” wraz z maszynownią uznawane są za wczesny, modelowy przykład rozwiązań technicznych i formalnych stosowanych w górnictwie w 2 poł. XIX w. Jest to też pierwszy szyb do którego podprowadzono linię kolejową.

Zespół szybu Wojciech znajduje się na terenie Wałbrzyskich Zakładów Koksowniczych „Victoria” SA, zlokalizowanych w dzielnicy Sobięcin. Dojazd do obiektu od ul. Sztygarskiej. Wejście na teren zakładu nie jest dozwolone, możliwość oglądania jedynie z zewnątrz.

Oprac. Krzysztof Czartoryski, OT NID we Wrocławiu, 27.06.2017 r.