Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

cmentarz wojskowy i wojenny - Zabytek.pl

cmentarz wojskowy i wojenny


1849 r. Wadowice

Adres
Wadowice

Lokalizacja
woj. małopolskie, pow. wadowicki, gm. Wadowice - miasto

Cmentarz jest obiektem o znacznych wartościach historycznych dla miejscowej społeczności.Świadczy także o ważnych wydarzeniach o zasięgu ponadregionalnym.

Spoczywają na nim żołnierze miejscowego garnizonu wojskowego z okresu zaboru austriackiego, jeńcy wojenni z wojny polsko-bolszewickiej 1919-1920, bohaterowie z czasu II wojny światowej i żołnierze Armii Czerwonej polegli w regionie wadowickim w styczniu 1945 r. Ze względu na swój układ przestrzenny i zadrzewienie cmentarz posiada także duże wartości krajobrazowe.

Historia

Cmentarz założony został w 1849 r. z przeznaczeniem na pochówki zmarłych żołnierzy ze stacjonującego w Wadowicach austriackiego pułku piechoty, Infanterie Regiment N 54. Bezpośrednią przyczyną powstania cmentarza były masowe zgony żołnierzy w czasie wielkiej epidemii tyfusu i cholery jaka miała miejsce w mieście w końcu 1. poł. XIX w. Pierwszym wojskowym tutaj pochowanym był Józef Soheda z Łasiny. W czasie I wojny światowej w latach 1914-1918 na cmentarzu spoczęło 1206 żołnierzy walczących w armii austriackiej na terenie Galicji. W okresie od 1918-1921 pogrzebano tutaj zmarłych w miejscowym szpitalu żołnierzy Wojska Polskiego, a także 2160 jeńców z Armii Czerwonej wziętych do niewoli w czasie wojny polsko-bolszewickiej z lat 1919-1920 i zmarłych w czasie epidemii chorób zakaźnych w obozie internowania w Wadowicach. Spoczywają tu także żołnierze polscy polegli we wrześniu 1939 r. i partyzanci z okresu II wojny światowej. Na cmentarzu pochowano 44 żołnierzy Armii Czerwonej poległych w walkach w okolicach Wadowic i 1355 żołnierzy ekshumowanych, poległych na terenie gmin Wadowice, Kalwaria Zebrzydowska i Budzów w styczniu 1945 r. Cmentarz został gruntownie uporządkowany w 1967 r. Obecnie cmentarz jest nieczynny. Renowacji wymagają pomniki, nagrobki, krzyże, zieleń i kamienne utwardzenie ścieżek cmentarnych.

Opis

Cmentarz zajmuje powierzchnię 0,62 ha. Założony został na planie czworoboku zwężającego się ku północy. Rozplanowany jest regularnie z szeroką, poprzeczną aleją dzieląca założenie na część południową i północną. W części południowej znajdują się groby żołnierzy polskich poległych we wrześniu 1939 r. i polskich partyzantów którzy zginęli w czasie II wojny światowej. Dominuje tutaj symboliczny grób i pomnik ppor. Tadeusza Sadowskiego ps. „Tomo” (1922-1944), pochodzącego ze wsi Babica k. Wadowic, partyzanta poległego w walce z hitlerowcami na terenie Jugosławii. W części północnej znajdują się mogiły żołnierzy Armii Czerwonej z nagrobkami w formie betonowych obelisków z czerwonymi gwiazdami. W grobach indywidualnych i zbiorowych pochowano 1399 żołnierzy (tylko 63 mogiły są imienne). Najstarszy neoklasycystyczny nagrobek na cmentarzu z 1915 r. zachował się na mogile Tomasza Wójcika. Kilkanaście nagrobków pochodzi z okresu międzywojennego. Na mogiłach znajduje się 80 żelaznych krzyży łacińskich i 10 prawosławnych. Na cmentarzu dominują dwa pomniki: poświęcony pamięci żołnierzy polskich i radzieckich poległych w latach 1939-1945 (proj. J. Ogiegły) i okazały, betonowy poświęcony pamięci żołnierzy Armii Radzieckiej poległych w styczniu 1945 r. w walkach o wyzwolenie Ziemi Wadowickiej. Ten ostatni pomnik od 1969 r. do lat 90. XX w. stał na wadowickim rynku (ob. Plac Jana Pawła II). Na terenie cmentarza rosną stare lipy, kasztanowce i dęby.

Cmentarz dostępny.

oprac. Tadeusz Śledzikowski, OT NID w Krakowie, 03-06-2015 r.

Rodzaj: 

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_12_CM.20296, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_12_CM.24400