Historia

Budynek powstał w połowie XVIII w., jego fundator i budowniczy nie jest znany. 4 września 1790 r. jako tajny radca w świcie księcia sasko-weimarskiego Karola Augusta, w dwa lata po uruchomieniu maszyny parowej, sprowadzonej do miasta z inicjatywy hrabiego Fryderyka Wilhelma von Redena z Cardiff, do Tarnowskich Gór przybył Johann Wolfgang Goethe. Podróż Goethego do Tarnowskich Gór opisana jest wydanej w 1898 r. książce Adalberta Hoffmanna „Goethe we Wrocławiu i na Górnym Śląsku”. Pobyt niemieckiego poety i miłośnika techniki w dworku trwał dwa dni. W tym czasie Goethe naszkicował plan maszyny parowej, uruchomionej w 1788 r. oraz napisał wiersz (już w karecie wiozącej go do Krakowa) - „Z dala od ludzi wykształconych, na końcu świata, kto wam pomaga skarby odkrywać i je szczęśliwie do światła podnosić? Tylko rozum i uczciwość, tylko te dwa klucze prowadzą do każdego skarbu, który ziemia kryje”. Posłaniec dyrektora Urzędu Górniczego we Wrocławiu - Wilhelma Redena - umieścił ów wiersz na 12 stronie pamiątkowej księgi kopalni Fryderyk. Zwierzchnik urzędu górnictwa z Tarnowskich Gór - de Geselius - poczuł się tak obrażony przez fragment o „złym wykształceniu mieszczan”, że sam również napisał o tym wiersz, w którym zarzucił Goethemu zarozumiałość. Innym znanym gościem dworku Goethego był Julian Ursyn Niemcewicz, który w Tarnowskich Górach poszukiwał głównie śladów polszczyzny, choć interesowały go też - podobnie jak Goethego - maszyny parowe i wydobywanie oraz przetapianie rud srebra i ołowiu. Swój pobyt w mieście opisał we wspomnieniach zatytułowanych „Podróż do Wielkopolski i Śląska w roku 1821...” opublikowanych w Poznaniu w 1872 r. Podczas wizyty w Tarnowskich Górach i okolicy odwiedził m.in. kościół pw. św. Piotra i Pawła, w którym uczestniczył w polskim nabożeństwie, kopalnię „Fryderyk” oraz hutę srebra i ołowiu w Strzybnicy. Jego przewodnikiem był August Boscamp Lasopolski, tarnogórski inspektor górnictwa i hutnictwa. W latach 1985- 1990 dwór poddano remontowi generalnemu. Od 1990 r. jest siedzibą PTTK Tarnowskie Góry.

Opis

Dwór pochodzi z 2 poł. XVIII w., a został rozbudowany i przebudowany w kolejnym stuleciu. Niegdyś pełnił funkcję szlacheckiej lub mieszczańskiej rezydencji. Obecnie bez wyraźnych cech stylowych Budynek na rzucie prostokąta, z przybudówką przy północno-zachodnim narożniku, usytuowany kalenicowo do ulicy Górniczej. Jednokondygnacyjny, podpiwniczony, przykryty gontowym dachem dwuspadowym z naczółkami. Murowany, z cegły, ze stropami belkowymi nad parterem. Wewnątrz dwutraktowy, trakt od strony frontowej, wschodniej szerszy. Wewnątrz ,na osi budynku, sień z której wejścia do pomieszczeń parteru i schody dwubiegowe na piętro. Elewacja frontowa 6-osiowa z 2-osiową facjatą nad wejściem. Elewacje szczytowe 2-osiowe, z oknami odpowiadającymi traktom budynku.

W czterech pomieszczeniach mieszczącej się obecnie w budynku restauracji znajdują się pamiątki i eksponaty wywodzących się z tradycji śląskiej oraz austro-węgierskiej, w tym m.in. zabytkowe kufle, stare krzesła, stoły, zdjęcia i obrazy. We wnętrza restauracji urządzane są wystawy zdjęć i wernisaże prac plastycznych, odbywają się tutaj również koncerty. Na piętrze dworu swoją siedzibę ma oddział PTTK w Tarnowskich Górach.

Obiekt dostępny w godzinach pracy restauracji (parter) i biur PTTK (piętro).

Oprac. Aleksandra Bednarska, OT NID w Katowicach, 10.12.2015 r.