Ratusz zachował do dzisiaj jednorodną formę architektoniczną, o bogatym detalu zdobniczym, pozbawionym wtórnych naleciałości, zgodną z projektem cenionego berlińskiego architekta Hermanna Gutha autora licznych realizacji o charakterze publicznym m.in. ratusza w Jaworze.

Historia

Prężny rozwój górnictwa kruszcowego w XVI w. doprowadził do połączenia pobliskich osad, które 30 kwietnia 1526 r. uzyskały prawa miejskie od księcia Jana II Opolskiego, wchodząc w skład miasta Tarnowskie Góry. Począwszy od XVI w. siedziba magistratu zlokalizowana była w jednej z kamienic przyrynkowych pod nr 13, ob. Hotel Pod Lipami, a następnie przeniesiona w 1608 r. do nowo nabytego budynku narożnego wpisanego w jedną z pierzei rynkowych pod nr 14. Nie tylko magistrat, ale również inne urzędy publiczne otrzymały siedziby przy rynku przyczyniając się w ten sposób do rozkwitu starego miasta. Obecny budynek ratusza powstał w latach 1896-1898 zgodnie z projektem berlińskiego architekta Hermanna Gutha. Wzniesiony na miejscu byłej siedziby urzędu górniczego, a następnie sądu okręgowego budynek powstał z inicjatywy ówczesnego burmistrza Simona Kotitschke, który w 1894 r. zakupił parcelę, na której stał wyburzony pod nową inwestycję stary budynek sądu. Ciekawostkę stanowi jedna z nisz fasady, w której znajduje się obecnie postać tarnogórskiego gwarka z 1959 r., pierwotnie mieściła się tam figura margrabiego Jerzego von Hohenzollern-Ansbach, jednego z założycieli miasta. Obiekt do dzisiaj stanowi siedzibę władz miejskich, obecny wygląd najbardziej reprezentatywnej z sal, tj. Sali Posiedzeń jest wynikiem prowadzonych w 1925 r. prac renowacyjnych. Budynek ratusza nie uległ znacznym przekształceniom, za wyjątkiem wystroju wnętrz, które uległy zniekształceniu w trakcie prowadzonych w latach 60. i 70. XX w. prac renowacyjnych, usunięto wówczas m.in. część sztukaterii.

Opis

Ratusz położony jest w południowi pierzei rynkowe, w narożniku u zbiegu ul. Górniczej i Rynku, w centralnej części miasta na pd. zach. od dworca PKP oraz PKS. Utrzymany w stylu północnego renesansu budynek wykonany jest w konstrukcji murowanej. Wzniesiony na rzucie zbliżonym do kwadratu z prostokątnym dziedzińcem wewnętrznym obiekt posiada rozbudowaną, podpiwniczoną, trójkondygnacyjną bryłę z użytkowym poddaszem doświetlonym niewielkimi, ozdobnymi lukarnami. Zasadnicza część bryły nakryta jest odpowiednio dachem cztero- i dwuspadowym, wyjątek stanowi umieszczona w centralnej części kalenicy ośmioboczna wieża z podwójną latarnią zwieńczona cebulastym hełmem, oraz narożny wykusz pozbawiony latarni o analogicznym nakryciu. Charakterystyczny element elewacji zewnętrznej stanowi wprowadzony przez projektanta kontrast pomiędzy nieotynkowaną cegłą, a zastosowaną m.in. w obrębie opasek okiennych surową kamieniarką. Skrajne osie elewacji frontowej (północnej) oraz bocznej (wschodniej) spinają zwieńczone szczytem schodkowym ryzality. Dodatkowe urozmaicenie stanowi kamienny wykusz w obrębie ryzalitu elewacji wschodniej na wysokości drugiej oraz trzeciej kondygnacji, zlokalizowany w elewacji frontowej otwarty podcień z trójarkadowym portalem kolumnowym, w obrębie, którego usytuowano główne wejście do budynku, a także wydatny kamienny cokół oraz kamienna okładzina na wysokości pierwszej kondygnacji. Prawdziwą ozdobę ratusza stanowi jednak narożny wykusz o szczegółowo opracowanym detalu kamieniarki w postaci kartuszy herbowych autorstwa Matthiasa Carla Schillinga. Wnętrze w części frontowej posiada układ dwutraktowy z główną klatką schodową na osi. Najbardziej reprezentatywne pomieszczenie stanowi Sala Narad z pięknym drewnianym sklepieniem przechodzącym w proste pilastry z dekoracyjnymi herbami podkreślającymi pionowy podział ścian, łącząc się z poziomym pasem boazerii opasającym salę.

Obiekt dostępny dla zwiedzających z zewnątrz.

Oprac. Agata Mucha, OT NID w Katowicach, 14-11-2015 r.