Historia obiektu

Pierwsze zabudowania dla potrzeb tarnobrzeskich dominikanów: drewniany kościół i klasztor wzniesiono w l. 1676-1677, z fundacji Barbary z Firlejów Tarnowskiej i Stanisława Tarnowskiego. Powstały one jako miejsce „schronienia” dla słynącego cudami obrazu Matki Boskiej, przechowywanego wcześniej w kaplicy zamkowej w pobliskim Dzikowie, siedzibie fundatorów.

Obecny klasztor wzniesiono w l. 1693-98, równocześnie z budową kościoła, staraniem Zofii Barbary z Firlejów primo voto Tarnowskiej, secondo voto Piaseczyńskiej, księcia Stanisława Herakliusza Lubomirskiego i starosty nowomiejskiego Stanisława Opalińskiego, prawdopodobnie wg projektu Jana Michała Linka, inżyniera wojskowego z Zamościa.

Od epidemii dżumy w 1708 r. aż do poł. XVIII w. klasztor pełnił też funkcję szpitala, od 1789 r. mieściła się w nim szkoła trywialna, założona przez hr. Tarnowską; nauczycielami byli dominikanie. W 1862 r. pożar poważnie uszkodził budynki kościoła i klasztoru oraz ich wyposażenie; do 1872 r. trwały prace usuwające skutki pożaru. Od 1966 r. część pomieszczeń klasztornych zostało wynajęte na biura Starostwa, Urzędu Podatkowego i Katastralnego. W l. 1904-1909 w czasie rozbudowy kościoła wg projektu Jana Sas Zubrzyckiego, do powierzchni świątyni włączono część korytarza klasztornego, tworząc z niego pn. nawę boczną kościoła. W 1915 r. kościół i klasztor uległy uszkodzeniu wskutek działań wojennych. Odbudowa ze zniszczeń rozpoczęta w 1916 r. trwała do 1930 r. W 1922 r. utworzono przy klasztorze parafię. W l. 70. XX w. przeprowadzono remont klasztoru, wymianę pokrycia dachowego z dachówki ceramicznej na blachę, ze ścian zewnętrznych klasztoru skuto gzymsy nadokienne i zamurowano dwie wnęki w elewacji frontowej.

Podczas remontu elewacji w XXI w. przywrócono wnęki ramujące wejście główne do budynku klasztoru oraz dekorację nadproża nad wejściem.

Opis obiektu

Zespół klasztorny położony jest w centrum miasta Tarnobrzega, w bezpośrednim sąsiedztwie rynku, w pn.-zach. bloku przekątniowym zabudowy miasta lokacyjnego, na skarpie wiślanej. Teren założenia obwiedziony jest murem ogrodzeniowym z bramkami.

Klasztor przylega do kościoła od strony pn. Wzniesiony na rzucie zbliżonym do kwadratu, trzyskrzydłowy, domknięty od pd. kościołem, z czworobocznym dziecińcem - wirydarzem pośrodku, z półtoratraktowym układem wnętrz, dwukondygnacyjny. Budynek wymurowano z cegły, ze ścianami gładko tynkowanymi, dachy pokryte są obecnie blachą zakładkową. Na elewacjach zewnętrznych rozmieszczone są rytmiczne rzędy prostokątnych okien w dwu kondygnacjach. Część okien w elewacjach wewnętrznych zamknięta jest od góry półkoliście. Pomieszczenia parteru przykryte są sklepieniami krzyżowo-kolebkowymi.

Dostępność dla zwiedzających: Pomieszczenia klasztorne za klauzurą niedostępne.

Autor noty: Barbara Potera, OT NID Rzeszów. 16-02-2024 r.