Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

kościół parafialny pw. św. Małgorzaty - Zabytek.pl

kościół parafialny pw. św. Małgorzaty


kościół przełom XVII/XVIII w. Stara Łomnica

Adres
Stara Łomnica

Lokalizacja
woj. dolnośląskie, pow. kłodzki, gm. Bystrzyca Kłodzka - obszar wiejski

Kościół par.p.w.Św. Małgorzaty jest jednym z klasycznych przykładów barokizacji kościołów Ziemi Kłodzkiej w 2 poł.

XVII w., polegającej na łączeniu substancji starszych budowli z nowymi rozwiązaniami formalnymi.

Historia

Parafia w Starej Łomnicy istniała już w 1361 r., a tutejszy, gotycki, murowany kościół par. p.w. Św. Małgorzaty, z kwadratowym w rzucie prezbiterium i z krótką nawą wzniesiony został ok. poł. XIV w. W 4 ćw. XV w. dobudowano do prezbiterium murowaną wieżę. W czasach reformacji, w latach 1552-1622 kościół użytkowany był przez protestantów. Przejęty w 1622 r. przez katolików i przyłączony do parafii w Gorzanowie został w 1685 r. przebudowany z zachowaniem średniowiecznych murów. Wydłużono nawę, a do prezbiterium dostawiono przybudówkę z lożą patronacką dla właścicieli dóbr (w nawiązaniu do lokalnego zwyczaju wprowadzonego przez protestantów). Nadbudowano górną, ośmioboczną kondygnację wieży. Unowocześniono wystroje elewacji i wnętrza kościoła. Wykonano nowy wystrój elewacji, sztukateryjny wystrój wnętrz oraz kamieniarkę. W 1755 r., na prośbę właściciela dóbr, hrabiego von Herberstein z Gorzanowa ponownie erygowano w Starej Łomnicy parafię. W XVIII-XX w. kościół odnawiano. W tym okresie w zach. część nawy wbudowano obecny głęboki, drewniany chór muzyczny oparty na słupach z charakterystycznymi, wybrzuszonymi trzonami (wpływy budownictwa drewnianego). Następnie w latach 1912-1932 wykonano malarski wystrój wnętrza i balustrady chóru muzycznego, nawiązujący do wczesnego baroku.

Kościół par. p.w. Św. Małgorzaty znajduje w centrum Starej Łomnicy, na niewielkim wzniesieniu. Jest wraz ze starszą częścią cmentarza wydzielony kamiennym, tynkowanym, murem, w którego pd. odcinku wznosi się budynek bramny z XVI w. (tradycja kościołów inkastelowanych), mający nadal, mimo przekształceń w XVII-XIX w. gotyckie, ostrołuczne otwory. Obok kościoła znajduje się też plebania (3 ćw. XVI w., 1755) wraz z zagrodą plebańską. To klasyczny przykład historycznie ukształtowanego zespołu kościelnego.

Opis

Kościół p.w. Św. Małgorzaty przebudowany został (wg proj. włoskiego architekta Jacopo Carove) w formach wczesnego baroku 2 poł. XVII w., przez północnowłoskich budowniczych i sztukatorów, użyczonych zapewne przez patrona tutejszego kościoła, hrabiego von Herberstein z Gorzanowa. Obecnie wczesny barok czytelny jest najbardziej w formach bryły kościoła oraz sztukaterii bliskich sztukateriom kościoła w Gorzanowie (1658 r.). Podział ramowy, chór muzyczny, polichromia to efekty późniejszych prac z XVIII-XX w.

Kościół p.w. Św. Małgorzaty jest orientowany, murowany z kamienia i cegły, tynkowany, jednonawowy, z wyodrębnionym prezbiterium na planie kwadratu, z prostokątną wydłużoną nawą oraz z wieżą i przybudówką z lożą patronacką przy prezbiterium. Bryła kościoła ujednolicona wspólnym dachem nawy i prezbiterium, ożywiona bocznie usytuowaną wieżą, w dolnej części czworoboczną, w górnej ośmioboczną, nakrytą hełmem z latarnią. Bezwieżowa fasada zwieńczona trójkątnym szczytem. Elewacje prezbiterium, nawy, zakrystii i przybudówki z lożą patronacką rozczłonkowane są podziałem ramowym i zwieńczone profilowanym gzymsem koronującym. W elewacjach znajdują się kamienne, uszakowe, wczesnobarokowe portale. Podobne portale oraz gotycki portal dwuramienny — w prezbiterium. Żebra sklepienia prezbiterium oparte są na kamiennych konsolach i ukryte w sztukateryjnych wałkach z liści akantu przewiązanych taśmą. Żebra spięte rozetą z wirowo ułożonymi płatkami. Łuk tęczowy z cokołami (z diamentowymi boniami), przewiązkami ozdobiony sztukateryjnymi listwami. Podobnie obramione też nisze okienne. Strop nawy dekorowany wczesnobarokowym, sztukateryjnym kartuszem. Na ścianach i stropie nawy zachowana jest figuralno-dekoracyjna neobarokowa polichromia z lat ok. 1912-1932 mająca bogaty program ikonograficzny związany z kultem maryjnym i z ogólnie pojmowaną nauką Kościoła (Święta Rodzina, Zwiastowanie, Koronacja Marii, Nawiedzenie, Ucieczka do Egiptu, wizerunki ewangelistów i świętych oraz przedstawienia ze Starego i Nowego Testamentu). Przedstawienia namalowane są w formie naściennych obrazów w ramach, a na stropie — w plafonach i w medalionach. Neobarokową polichromią z motywami roślinnymi pokryto drewnianą balustradę chóru muzycznego. Wyposażenie kościoła pochodzi głównie z XVII i XVIII w. i są to: barokowo-rokokowe ołtarze, ambona, prospekt organowy oraz zespół rzeźb i olejnych obrazów.

Obiekt dostępny przez cały rok, możliwość zwiedzania po wcześniejszym uzgodnieniu telefonicznym.

Oprac. Iwona Rybka-Ceglecka NID O/T Wrocław, 30.10.2014 r.

Rodzaj: kościół

Styl architektoniczny: nieznana

Materiał budowy:  kamienne

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_02_BK.78348, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_02_BK.93520