Schron został wzniesiony jako część większego systemu umocnień. Obecnie stanowi przykład osiągnięć tzw. polskiej szkoły fortyfikacji.

Historia obiektu

Do budowy fortyfikacji na Odcinku Mikołów, położonym w pd. części Obszaru Warownego Śląsk, przystąpiono w czerwcu 1939 r. Wzniesione w tym rejonie schrony  miały stanowić zabezpieczenie w razie ataku niemieckich sił pancerno-motorowych w kierunku na Oświęcim, Zator i Kraków. Projekt umocnień został opracowany wiosną 1939 r. przez gen. Sadowskiego. Ostatecznie, na rozkaz szefa Sztabu Głównego - gen. Juliana Stachiewicza, linia umocnień została znacznie przesunięta w kierunku zach. i pd. względem pierwotnej koncepcji. Poszczególne elementy zespołu zostały rozmieszczone na odcinku Śmiłowice – Mokre – Łaziska Dolne – Wyry. Część schronów ciężkich miała zostać wzniesiona dopiero jesienią 1939 r., jednak w związku z wybuchem wojny planów tych nie udało się zrealizować. W związku z faktem, że nie wszystkie schrony zostały ukończone, Odcinek Mikołów był najsłabiej umocnionym elementem linii obrony Obszaru Warownego Śląsk. Budowa przedmiotowego obiektu została ukończona przed wybuchem wojny. Prawdopodobnie w jego otoczeniu miały znajdować się inne obiekty, których nie zdążono wybudować.

Opis

Schron bojowy wchodzący w skład Pododcinka Śmiłowice znajduje się na  obszarze upraw rolniczych, w otoczeniu zieleni. Schron został usytuowany po zach. stronie drogi łączącej Mikołów i Gliwice, prowadzącej na pd.-wsch. – w kierunku Oświęcimia i Krakowa.

Schron został wybudowany jako obiekt jednokondygnacyjny, na nieregularnym rzucie zbliżonym kształtem do sześciokąta, z zaokrąglonymi krawędziami ścian i stropu. Strop oraz ściany od strony zach. i pd.-zach. są obsypane ziemią. Ściany od strony pn., wsch. i pd.-wsch. są odsłonięte. W części pd. ponad stropem znajduje się staliwna kopuła na rzucie pierścienia. Schron wzniesiono w klasie odporności na ostrzał „D”, w konstrukcji żelbetowej monolitycznej, zbrojonej prętami stalowymi. Żelbetowy strop wzmocniono stalowymi belkami. Odstępy pomiędzy belkami zabezpieczono pasami z blachy. Wejście do schronu znajduje się  w ścianie wsch. Otwór wejściowy jest chroniony uskokiem ściany i okapem stropu. W pobliżu wejścia mieści się czerpnia powietrza. W ścianie usytuowanej przy wejściu znajduje się strzelnica broni ręcznej wyposażona w uskokowe zabezpieczenie przeciwrykoszetowe. Po prawej stronie, w wysuniętej części ściany mieści się otwór wyjścia zapasowego. Pomiędzy strzelnicą, a wyjściem zapasowym znajduje się zrzutnia granatów. W ścianie pn.-zach. znajduje się strzelnica ckm, chroniona tarczą pancerną, wyposażona w uskokowe zabezpieczenie przeciwrykoszetowe. Strzelnica została przysłonięta uskokiem ściany i okapem stropu. W pobliżu strzelnicy mieści się wyrzutnia ładunków oświetlających i rury łączności optycznej. Wewnątrz znajduje się przedsionek z wejściem do izby bojowej ckm. W izbie mieści się wejście do szybu kopuły oraz do dodatkowego pomieszczenia. Obiekt był wyposażony w instalację wentylacyjną oraz dwa zestawy rur do łączności optycznej. Uzbrojenie stanowiły dwa ciężkie karabiny maszynowe (ckm) – jeden umieszczony w kopule i drugi w strzelnicy ściennej, oraz jeden ręczny karabin maszynowy.

Dostępność obiektu dla zwiedzających. Dostęp do zabytku ograniczony. Obiekt położony na terenie prywatnym.

Autor noty: Ewa Waryś, OT NID w Katowicach, 14-07-2023 r.