Obiekt został wzniesiony jako integralny element większego systemu umocnień rozlokowanego wzdłuż pd.-zach. części pasa linii granicznej II Rzeczpospolitej. Obecnie stanowi ważny przykład osiągnięć tzw. polskiej szkoły fortyfikacji.

Historia obiektu

Schron bojowy został wybudowany w 1939 r. jako element Pododcinka Śmiłowice, stanowiącego pn. część Odcinka Mikołów. Do budowy fortyfikacji na tym terenie, położonym w pd. części Obszaru Warownego Śląsk, przystąpiono w czerwcu 1939 r. Wzniesione w tym rejonie schrony miały stanowić zabezpieczenie w razie ataku niemieckich sił pancerno-motorowych w kierunku na Oświęcim, Zator i Kraków. Projekt umocnień został opracowany wiosną 1939 r. przez gen. Sadowskiego. Ostatecznie, na rozkaz szefa Sztabu Głównego - gen. Juliana Stachiewicza, linia umocnień została znacznie przesunięta w kierunku zach. i pd. względem pierwotnej koncepcji. Poszczególne elementy zespołu zostały rozmieszczone na odcinku Śmiłowice – Mokre – Łaziska Dolne – Wyry. Przedmiotowy obiekt został wybudowany i uzbrojony przed wybuchem wojny. Część schronów ciężkich miała zostać wzniesiona dopiero jesienią 1939 r. jednak w związku z wybuchem wojny planów tych nie udało się zrealizować. W związku z faktem, że nie wszystkie schrony zostały ukończone, Odcinek Mikołów był najsłabiej umocnionym elementem linii obrony Obszaru Warownego Śląsk.

Opis

Schron bojowy wchodzący w skład Pododcinka Śmiłowice znajduje się na obszarze położonym po zach. stronie drogi łączącej Mikołów i Gliwice, prowadzącej na pd. – w kierunku Oświęcimia i Krakowa. Obecnie w pobliżu znajduje się jednorodzinna zabudowa mieszkaniowa oraz tereny upraw rolniczych.

Schron został wzniesiony jak obiekt jednokondygnacyjny, nakryty płaskim stropem, rozplanowany na nieregularnym rzucie zbliżonym kształtem do sześciokąta z zaokrąglonymi krawędziami ścian i stropu. Strop oraz ściany od strony zach., pn. i pn.-wsch. są obsypane ziemią. Ściany od strony pd. i pd.-wsch. są odsłonięte. W części pn.-zach., ponad stropem znajduje się staliwna kopuła na rzucie pierścienia. Schron wzniesiono w klasie odporności na ostrzał „E”, w konstrukcji żelbetowej monolitycznej, zbrojonej prętami stalowymi. Żelbetowy strop wzmocniono stalowymi belkami. Odstępy pomiędzy belkami zabezpieczono pasami z blachy. Wejście główne znajduje się w części wsch. W pobliżu wejścia usytuowano strzelnicę ckm, chronioną tarczą pancerną i wyposażoną w uskokowe zabezpieczenie przeciwrykoszetowe. Strzelnica została umieszczona za uskokiem ściany i pod okapem stropu. W ścianie wsch. znajduje się czerpnia powietrza. W zach. części ściany pd. znajdowały się drzwi do garażu armaty przeciwpancernej, chronione uskokiem ściany i okapem stropu. W pobliżu umiejscowiona jest strzelnica broni ręcznej wyposażona w uskokowe zabezpieczenie przeciwrykoszetowe. Dodatkową ochronę stanowiła usytuowana w tym miejscu zrzutnia granatów. Nad drzwiami do garażu armaty umieszczono rury aparatu łączności optycznej. W pobliżu, w wysuniętej części ściany pd. znajdował się otwór wyjścia zapasowego. Obecnie wejście do garażu armaty zostało zasypane ziemią. Otwór wyjścia zapasowego jest zamurowany.

Wewnątrz mieści się przedsionek, w którym znajdują się wejścia do izby bojowej oraz wewnętrznego korytarza. W korytarzu usytuowane są wejścia do szybu kopuły, garażu armaty przeciwpancernej oraz dodatkowej izby. Obiekt był wyposażony w instalację wentylacyjną oraz aparat łączności optycznej. Uzbrojenie stanowiły dwa ciężkie karabiny maszynowe (ckm) i jeden ręczny karabin maszynowy (rkm).

Dostępność obiektu dla zwiedzających. Dostęp do zabytku ograniczony. Obiekt położony na terenie prywatnym.

Autor noty: Ewa Waryś, OT NID w Katowicach, 13-07-2023 r.