Jest jedną z trzech głównych nekropolii wojennych na terenie Piły. Na terenie cmentarza znajduje się obelisk i tablica upamiętniająca zmarłych jeńców.

Historia

W okresie zaborów w Pile powołano pułk piechoty (1898 r.). W 1902 r. pilskiej jednostce nadano nazwę 6. Zachodniopomorski Pułk Piechoty nr 149. Z chwilą wybuchu I wojny światowej pułk został skierowany na front zach. do Francji, później - w 1915 r. - do Serbii, natomiast żołnierze kompanii wartowniczej objęli służbę w utworzonym latem 1914 r. obozie jenieckim. Pierwsi jeńcy z rosyjskiej armii pojawili się w Pile w sierpniu 1914 r. Obóz jeniecki założono po pd. stronie od szosy do Bydgoszczy, na placu ćwiczeń 149. Pułku. Początkowo był to niewielki plac, w miarę przybywania jeńców, teren obozu powiększano wznosząc nowe baraki. Całość otoczona była ogrodzeniem z drutu kolczastego i systemem wież strażniczych. W szczytowym momencie (1915 r.) przebywało tu blisko 45.000 jeńców, gł. Rosjan, Francuzów, Belgów i Anglików. Przy obozie znajdował się lazaret, pomimo to nie ustrzeżono się epidemii, które dziesiątkowały jeńców.

Pierwszy cmentarz jeniecki z okresu I wojny światowej powstał w Pile we wrześniu 1914. Usytuowany był za cmentarzem komunalnym, dziś nie ma po nim śladu. Drugi cmentarz powstał w grudniu (wg innych źródeł - w październiku) 1914 r. W pilskim obozie wybuchła wtedy epidemia cholery, na którą zmarło 148 jeńców rosyjskich. Cmentarz usytuowano za miastem, na wzgórzu, wśród lasów, na terenie poligonu wojskowego. W celu zapobieżenia rozprzestrzeniania się choroby ciała jeńców poddano dezynfekcji a trumny składano w głębokich dołach. W miejscu tym później wystawiono zwieńczony krzyżem prawosławnym obelisk z napisem w języku niemieckim. Cmentarz otoczono metalowym ogrodzeniem.

Opis

Cmentarz choleryczny usytuowany jest na wsch. od miasta, po pd. stronie szosy (ul. Bydgoska), wśród lasów, w pobliżu osady Płotki. Od strony leśnej drogi jego kierunek wskazuje tablica informacyjna. Powierzchnia cmentarza wynosi 0,18 ha. Założono go na planie wydłużonego prostokąta, w regularnym układzie alejowo-kwaterowym. Obecnie czytelne są granice nekropolii, natomiast zatarty jest układ niezachowanych nagrobków i mogił. Zachowała się aleja świerkowa i rzędy jałowca. W centrum założenia znajduje się kamienny obelisk zwieńczony kulą i krzyżem prawosławnym, z napisem Cholera Friedhof. Obok znajduje się ustawiona w l. dziewięćdziesiątych XX w. tablica upamiętniająca zmarłych jeńców. Miejsce to otoczone jest ozdobnym ogrodzeniem z metalowej kutej kraty. Całość cmentarza ogrodzona jest drewnianym płotem.

Obiekt dostępny.

oprac. Krzysztof Jodłowski, OT NID w Poznaniu, 25-11-2015 r.