poł. XX w. Obiekt posiada wartości artystyczne bowiem mimo dość skromnej architektury odznacza się ciekawym detalem architektonicznym. Posiada też wartość historyczną jako materialne świadectwo prężnie tu kiedyś rozwijającej się gminy żydowskiej.

Historia

Obecny obiekt wzniesiono w 1927 r. w miejscu rozebranej drewnianej bóżnicy, wybudowanej w 1857 roku. W 1865 r. istniał już cmentarz żydowski. W 1878 r. w Milejczycach było 627 starozakonnych na 1588 mieszkańców. W 1921 r. naliczono w miasteczku (tak wówczas nazywano Milejczyce) 648 Żydów na 1180 mieszkańców (a zatem ponad 50 %). Bóżnica budowana była zapewne w dwóch etapach na co wskazuje rozczłonkowanie bryły i wyraźny podział na część modlitewną i aneks. W bóżnicy znajdowała się sala modlitewna oraz (w obszernym aneksie) sala zarządu gminy, administracja bóżnicy, sąd kahalny. Funkcje swoje obiekt spełniał do 1941 roku. Po II wojnie światowej nadano obiektowi funkcję kulturalną. W dawnej sali modlitewnej zorganizowano kino zaś w pomieszczeniu sądu kahalnego - bibliotekę. W latach 80. XX w. budynek w bardzo złym stanie technicznym przeznaczono do remontu i zaadoptowania na Gminy Ośrodek Kultury. Obecnie obiekt należący do gminy Milejczyce stoi nieużytkowany.

Opis

Obiekt usytuowany w centrum wsi, po wschodniej stronie drogi wojewódzkiej nr 693 i po północnej stronie ul. Parkowej. Budynek na planie prostokąta, o zwartej prostopadłościennej bryle, w 1/3 dwukondygnacjowy (cześć zachodnia mieszcząca sąd kahalny a później bibliotekę) i 2/3 jednokondygnacjowy, o wysokości równej dwóm kondygnacjom (cześć wschodnia mieszcząca salę modlitw a później kinową), nakryty dachem czterospadowym. Murowany z cegły, posadowiony na fundamencie kamiennym i ceglano-kamiennym, kryty blachą. Elewacje sześcioosiowe i siedmioosiowe. Frontowa południowa elewacja zwieńczona kroksztynowym gzymsem, pozostałe gzymsem profilowanym. Ponad wysokimi prostokątnymi (pierwotnie zamkniętymi półkoliście) oknami sali modlitewnej, w elewacji wsch. na osiach międzyokiennych rząd nakładanych z cegły kolistych medalionów, w elewacji południowej gwiazda Dawida oraz data budowy. W połaci dachu elewacji frontowej, ceglany trójzębny szczyt.

Obiekt dostępny dla zwiedzających z zewnątrz.

Oprac. Grzegorz Ryżewski, OT NID w Białymstoku, 13.11.2014 r.