Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

zespół klasztorny Bernardynów - Zabytek.pl

zespół klasztorny Bernardynów


klasztor 1725 - 1770 Łuków

Adres
Łuków, Ks. Kardynała Stefana Wyszyńskiego 41

Lokalizacja
woj. lubelskie, pow. łukowski, gm. Łuków (gm. miejska)

Dawny zespół klasztorny Bernardynów, budowany z przerwani od 1655 do 1770 r., składa się z jednonawowego, dwuwieżowego kościoła klasztornego (ob.

par.), dzwonnicy oraz gmachu klasztoru (ob. szkoła). Głównym walorem zabytkowym stosunkowo skromnego kościoła, jest zespół późnobarokowo-rokowych ołtarzy architektonicznych z rzeźbą figuralną proweniencji lwowskiej. Całość wyposażenia reprezentuje wysoki poziom wykonawczy i artystyczny.

Historia

Bernardyni zostali sprowadzeni do Łukowa 1627 r. dzięki staraniom Erazma Domaszewskiego, starosty łukowskiego, podczaszego lubelskiego, koniuszego koronnego. Pierwszy kościół i zabudowania klasztorne były drewniane. Budowę murowanego kościoła i klasztoru rozpoczęto w 1648 r., następnie po przerwie podjęto po 1725 r. i kontynuowano do 1766 r., konsekracja kościoła nastąpiła w 1770 r. Po kasacie zakonu w 1865 r. kościół, jako filialny, przekazano duchowieństwu świeckiemu. Klasztor w większości przeznaczono na magazyny wojskowe, a następnie szkołę elementarną. U schyłku XIX w. budynek klasztorny znajdował się w bardzo złym stanie technicznym (rozważano jego rozbiórkę). W 1902 r. wyremontowany wraz z przebudową elewacji pn. i przeznaczony na potrzeby szkolnictwa, która to funkcja jest kontynuowana do dzisiaj; część pd.-zach. pozostała w użytkowaniu parafii. W westybulu na piętrze wyeksponowano drewnianą belkę z poprzedniego kościoła z datą „1696”. W 1920 r. przy kościele erygowana została parafia.

Kościół kilkakrotnie remontowany, m.in.: 1890 (odnowienie wnętrza wraz z ołtarzami); 1909 (remont elewacji, wymiana podłogi na posadzkę); po II wojnie światowej (naprawa uszkodzonego szczytu i dachu nad prezbiterium); 1969 (remont fundamentów); l. 70. XX w. (remont wnętrza z częściową rekonstrukcją barokowej polichromii na łuku tęczowym); l. 80. XX w. (remont dachu, wymiana pokrycia z dachówki i blachy żelaznej na blachę miedzianą oraz remont elewacji). Podczas kolejnych remontów malowidła zdobiące pierwotnie fasadę były przemalowywane a ostatecznie zostały zamalowane. W l. 70. XX w. rozebrano pierwotne ogrodzenie w formie pełnego muru i zastąpiono współczesnym. W l. 60. i 80. XX w. na terenie d. zespołu klasztornego wzniesiono szereg nowych obiektów (internat, sala gimnastyczna, budynek szkoły). Po raz ostatni generalny remont kościoła i dzwonnicy przeprowadzono w 2005 roku.

Opis

Dawny zespół klasztorny Bernardynów w momencie fundacji usytuowany został poza obrębem miasta, przy drodze prowadzącej do Radzynia. W skład zespołu wchodzą: kościół, budynek klasztoru (ob. Zespół Szkół) oraz dzwonnica. Kościół późnobarokowy. Orientowany. Jednonawowy. Nawa prostokątna, trójprzęsłowa z dodatkowym przęsłem od zach. mieszczącym chór muzyczny i kruchtę, ujętym w narożach kwadratowymi wieżami wysuniętymi ryzalitowo w elewacji frontowej i elewacjach bocznych. Prezbiterium nieco węższe od nawy, dwuprzęsłowe, zamknięte trójbocznie, z przylegającą od pd. zakrystią ze skarbcem poprzedzoną niewielkim przedsionkiem; pod całym kościołem krypty. Kościół murowany z cegły i otynkowany. W nawie i prezbiterium sklepienia kolebkowe z lunetami, na gurtach; w zakrystii sklepienie krzyżowe. Ściany nawy i prezbiterium podzielone pojedynczymi i bliźniaczymi pilastrami jońskimi dźwigającymi uproszczone belkowanie z silnie wyładowanym gzymsem. Pomiędzy pilastrami arkadowe wnęki ołtarzowe zamknięte półkolistymi archiwoltami z kluczami, ujęte pilastrami toskańskimi. Prezbiterium otwarte na nawę półkolistym łukiem tęczowym, chór muzyczny o prostym parapecie, wsparty na trzech filarowych arkadach. Nawa i prezbiterium nakryte dachami dwuspadowymi (nad prezbiterium nieco niższy, zamknięty trójpołaciowo); zakrystia pod dachem dwupołaciowym; nad wieżami daszki namiotowe zwieńczone barokowymi hełmami z latarniami. Dachy pokryte blachą miedzianą. Fasada dwuwieżowa, dwukondygnacyjna, trójosiowa, na wysokim cokole, zwieńczona trójkątnym ogzymsowanym szczytem ujętym spływami wolutowymi. Pomiędzy kondygnacjami profilowane gzymsy kordonowe, każda z kondygnacji oraz szczyt o bogatej artykulacji pionowej za pomocą pilastrów toskańskich i lizen o zróżnicowanej szerokości; naroża wież ujęte półkolumienkami i opilastrowane. Na osi otwór wejściowy w skromnym obramieniu, poprzedzony schodami lustrzanymi; nad wejściem dekoracyjne płyciny (dolna z inskrypcją, górna pierwotnie wypełniona malowidłem) zwieńczone wklęsło-wypukłymi gzymsami; w drugiej kondygnacji otwór okienny zamknięty odcinkowo i zwieńczony gzymsem; w szczycie wnęka (pierwotnie również z malowidłem) z gzymsem podokiennym na wspornikach i niewielkie okienko. Wieże przeprute z dwóch stron otworami okiennymi, z których górne zwieńczone gzymsami odcinkowymi. Elewacje boczne nawy i prezbiterium podzielone pseudopilastrami w wielkim porządku, ożywione podziałami ramowo-płycinowymi, zwieńczone profilowanym gzymsem. Wyposażenie kościoła jednolite, rokokowe z 3. ćw. XVIII w. (zespół architektonicznych dębowych ołtarzy, ambona i konfesjonały). W prezbiterium i na łuku tęczowym pozostałości przemalowanej polichromii z XVIII w.

Dzwonnica wolno stojąca, na rzucie kwadratu, dwukondygnacyjna. Murowana z cegły i otynkowana, nakryta dachem namiotowym (wtórnie obniżonym) zwieńczonym krzyżem. Elewacje jednoosiowe, dwukondygnacyjne o analogicznych podziałach architektonicznych w postaci gzymsów kordonowych i wieńczących oraz szerokich pilastrów ujmujących naroża. Otwory okienne i wejściowy zamknięte odcinkowo, część ozdobiona odcinkami gzymsowania.

Klasztor. Położony po wsch. stronie kościoła, z którym pierwotnie połączony korytarzem, obecnie od pn. skomunikowany z kompleksem nowych budynków szkolnych. Dwukondygnacyjny, wzniesiony na planie wydłużonego prostokąta z wydatnymi skrajnymi ryzalitami w elewacji frontowej (wsch.) i niewielką, niższą dobudówką od pd.-zach. Układ wnętrza w części głównej dwutraktowy, z korytarzem pomiędzy traktami. Elewacje zwieńczone profilowanym gzymsem, wsch. i pn. dodatkowo podzielone gzymsem kordonowym oraz ożywione boniowanymi pilastrami ujmującymi naroża. Elewacja pn. (z pocz. XX w.) o charakterze reprezentacyjnym (ob. częściowo przesłonięta łącznikiem), z ryzalitem środkowym zwieńczonym ścianką attykową i dekoracyjnie rozmieszczonymi otworami okiennymi o zróżnicowanych kształtach i wielkości.

Zabytek dostępny. Możliwość zwiedzania po wcześniejszym uzgodnieniu telefonicznym.

opr. Bożena Stanek-Lebioda, OT NID w Lublinie, 29-12-2017 r.

Rodzaj: klasztor

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_06_ZE.36902, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_06_ZE.27319