Zawiera elementy najstarszej, przedlokacyjnej struktury miasta.

Historia obiektu

Franciszkanie pojawili się w Krośnie w XIII w., w ramach akcji misyjnej skierowanej na Ruś, w 1378 r. staraniem Eryka z Winsen zatwierdzono formalnie istnienie konwentu w mieście. W 1399 r., po pożarze miasta, który zniszczył dotychczasową siedzibę konwentu: drewniany kościółek i klasztor, Franciszkanie zakupili od miasta obszar przy skarpie miejskiej, czworoboczną działkę pomiędzy dwoma basztami w obwodzie murów obronnych, we wschodniej części miasta lokacyjnego. Wznieśli wtedy kościół przy istniejącej już kaplicy Przemienienia Pańskiego a obok niego drewniany klasztor. Następnie, w 1. poł. XV w. świątynię powiększono o korpus nawowy. W 1591 r. wybudowano w sąsiedztwie kościoła zachowany do dziś budynek klasztorny. Świątynię rozbudowywano: w 1615 r. o kaplicę MB Różańcowej, w 1618 r. o kaplicę Męki Pańskiej, w l. 1647-48 o kaplicę p.w. NMP, św. Stanisława i wszystkich patronów (zwaną kaplicą Oświęcimów), w 1748 r. o kaplicę MB Murkowej.

W 1895 r. wzniesiono ogrodzenie wokół terenu klasztornego, w dolnej partii skarpy.  

W l. 1899-1904 kościół był gruntownie restaurowany i regotyzowany pod kierunkiem Tadeusza Stryjeńskiego i inż. Wiktora Sikorskiego. W tym czasie wzniesiono dzwonnicę-bramę, ogrodzenie z bramkami, studnię, wyburzono kaplicę MB Murkowej a znajdujący się w niej obraz MB Murkowej Obrończyni Wiary przeniesiono do ołtarza głównego. Obniżono także teren dziedzińca klasztornego a przy fasadzie kościoła wzniesiono kamienno-ceglany murek oporowy niwelujący różnicę poziomu gruntu przed kościołem. W 1945 r. po zniszczeniach wojennych przeprowadzono remont dachu i elewacji frontowej kościoła oraz budynku klasztornego a w 1967 r. remont generalny budynków zespołu pod kierunkiem inż. Stępnia. W l. 80. XX w. rozbudowano klasztor, przedłużając jego południowe skrzydło aż do bramy dzwonnej a w. l. 2012-16 przeprowadzono remont ogrodzenia.

Opis obiektu

Zespół franciszkański złożony z kościoła, klasztoru, dzwonnicy-bramy, ogrodzenia z bramkami oraz studni i oficyny położony jest w centrum miejscowości, w pd.-wsch. części miasta lokacyjnego, przy ulicy Franciszkańskiej, wychodzącej z rynku na południe. Jego wsch. i pd. granicę stanowi dolna krawędź skarpy miejskiej, ujęta od pd. murem klasztornym. Fasada kościoła stanowi fragment pierzei ulicy Franciszkańskiej, kontynuowanej dalej murem ogrodzeniowym z bramą dzwonną.

Budynek klasztorny ulokowany jest w głębi działki, w pobliżu krawędzi skarpy, Przestrzeń pomiędzy budynkami tworzy rodzaj dziedzińca.

Dostępność dla zwiedzających:

kościół – obiekt dostępny

klasztor – obiekt niedostępny

dzwonnica-brama – obiekt dostępny

ogrodzenie z bramkami – obiekt dostępny

studnia – obiekt dostępny

oficyna – obiekt dostępny

Autor noty: Barbara Potera, OT NID Rzeszów, 17-08-2017 r.