Historia

Obiekt murowany powstał w tym miejscu w 2 połowie XIV w. Trakt tylny dobudowano na przełomie XIV i XV w. Renesansowa przebudowa wnętrz nastąpiła w 1 połowie XVI stulecia, a gruntowny remont na przełomie XVI i XVII w. W początkach XVI wieku wzniesiono murowaną, stopniowo przebudowywaną oficynę. W 1544 kamienica należała do Bartłomieja Kromera - brata kronikarza Marcina, kanonika krakowskiego i biskupa warmińskiego, który wraz z braćmi otrzymał w 1522 szlachectwo. Wdowa po Bartłomieju sprzedała dom w 1564 Wojciechowi Sulikowskiemu, który w nim otwarł aptekę (1569). Zmiana funkcji na handlową wymusiła modernizację parteru u schyłku XVII w., a apteka wzmiankowana jest ponownie w 1625. Po Leonardzie Borucie (1599), Kasprze Celesta (1656), Paszkowskim (1663) i Szeligowskim (1736), właścicielami zostali Liszkowie - Jan Samuel z żoną Salomeą. Zarządzili w 2 połowie XVIII stulecia kolejne przebudowy nim sprzedali go w 1790 Franciszkowi i Franciszce z Galbińskich Bugajskim. W tym czasie w budynku mieściła się popularna kawiarnia i salon bilardowy Parviego. Nowy właściciel zamienił parter ponownie w aptekę, nazwaną w 1809 Pod Białym Orłem. Remont budynku przeprowadzono ok. 1818 (wtedy zajęto się głównie oficyną). Późniejsza jego eksploatacja sprawiała wrażenie rabunkowej. Zdewastowany budynek odrestaurowano w latach 1895-1898, należał wówczas do Adolfa Siedleckiego, chemika i farmaceuty, właściciela apteki „Pod Białym Orłem", oraz Tekli z Dydyńskich, według projektu Władysława Ekielskiego. Gmach zyskał m.in. nową fasadę, nadbudowano też III piętro budynku frontowego i oficyny. Rzeźbę feniksa (pochopnie branego za orła) pod okapem zaprojektował Stanisław Wyspiański, a odkuł Julian Szopiński. W 1892 za sprawą Towarzystwa im. Tadeusza Kościuszki odsłonięto tu tablicę ku czci Naczelnika, z medalionem portretowym, dłuta Władysława Eljasza-Radzikowskiego. Podczas II wojny św. zniszczyli ją Niemcy. Nową umieszczono na ceglanej fasadzie w 1946. Kolejne prace - głównie we wnętrzach, przypadły na lata 1901 i 1930. Apteka otrzymała na początku XX w. wspaniałe stylizowane wyposażenie, którego elementem dekoracyjnym były orły. Niestety, pod koniec lat 90. XX w. wyposażenie apteki zostało usunięte.

Opis

Czterokondygnacyjna, dwutraktowa z regotycyzowaną fasadą. Kompozycja elewacji i jej detal należą do przykładów późnego historyzmu, czerpiącego wzory z XVI-wiecznych, krakowskich motywów gotycko-renesansowych. Zastosowanie prostych fug pomalowanych na niebiesko łamie monotonię lica ściany, przykuwa uwagę i nakazuje szukanie elementu odniesienia, którym okazuje się być umieszczony pod gzymsem prosty niebieski wzór symbolizujący niebo, podkreślający ekspresję umieszczonej na jego tle postaci feniksa. Z okresu renesansu zachowały się kasetonowe stropy oraz malowidło ścienne w sali wielkiej parteru.

Obiekt dostępny w różnym stopniu; z zewnątrz bez ograniczeń, wewnątrz, w godzinach pracy placówek handlowych i instytucji.

Oprac. Roman Marcinek, OT NID w Krakowie, 20-04-2016 r.