Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

kamienica Bonerowska - Zabytek.pl

kamienica Bonerowska


kamienica poł. XIII w. Kraków

Adres
Kraków, Rynek Główny 9

Lokalizacja
woj. małopolskie, pow. Kraków, gm. Kraków

Dawna rezydencja jednego z najmożniejszych rodów patrycjuszowskich.Wielokrotnie przebudowywana, nazwana przez znawcę krakowskiej architektury „rodzajem palimpsetu, typowym dziełem konserwatorskim”.

Historia

Zabudowa działki ukształtowała się w XIII w., a budynek frontowy powstał na początku kolejnego stulecia, przybierając z czasem kształt typowy dla gotyckich kamienic mieszczańskich. W XVI w. władali nią słynni Bonerowie. Twórcą potęgi rodu był Jan (zm. 1523), żupnik krakowski. W Krakowie osiadł w 1483, a dzięki małżeństwu z córką Stanisława Morsztyna wszedł w szeregi patrycjatu. Udzielał pożyczek królom: Janowi Olbrachtowi, Aleksandrowi i Zygmuntowi I. W 1514 otrzymał szlachectwo, a następnie godności: burgrabiego zamku krakowskiego, żupnika krakowskiego, starosty rabsztyńskiego i ojcowskiego oraz wielkorządcy krakowskiego. W 1513 rozpoczął przebudowę kamienicy w godną swej pozycji rezydencję. Prace kontynuował jego bratanek Seweryn Boner (1486-1549), który prowadził największy w Polsce dom bankowy. Dzięki olbrzymiemu majątkowi wszedł w szeregi ma¬g¬naterii. Przed 1520 otrzymał indygenat, w 1532 został kasztelanem żarnowskim, w 1535 bieckim, a w 1547 sądeckim. Kamienica przy Rynku w 1536 została połączona z budynkiem przy ul. Stolarskiej 9, tworząc „przechód”, dziś znany jako Pasaż Bielaka. Ok. 1560 kolejny właściciel, Jan Boner, kasztelan biecki, kazał wyposażyć gmach we włoski dachy z attyką i - prawdopodobnie, arkadowe krużganki dziedzińca. Przebudowy kontynuowali dziedziczący gmach Firlejowie, a po 1667 Opalińscy. Gdy Jan Firlej wstąpił w związki małżeńskie z podkomorzanką koronną Mniszchówną, król Henryk Walezy, tutaj w tym domu, w 1574 trzymał mu do chrztu syna, który na pamiątkę ojca chrzestnego dano imię Henryk. W 1605, podczas ślubu Maryny Mniszchówny i Dymitra Samozwańca tu mieszkało moskiewskie poselstwo, a przed bramą uroczyście witało Zygmunta III Wazę. W latach 1719-1723 Franciszek Toriani kolejny raz przebudował kamienicę na polecenie Zofii z Lubomirskich Sieniawskiej. Śladem tej fazy jest portal w fasadzie. Po 1730 kamienica przeszła w ręce mieszczan - Mittmanów, po 1779 Hallerów, a po 1820 - Bochenków. Ci ostatni zdecydowali się w 1822 gmach zmodernizować usuwając m.in. okazałą attykę z manierystycznymi, pozłacanymi hermami. W latach 1907-1908 powstał wspomniany Pasaż Bielaka łączący Rynek z ul. Stolarską. Przy okazji remontu pozbyto się wielu detali zdobniczych.

Opis

Czterokondygnacyjna i trzyosiowa fasada wyróżnia się imponującą, 9-metrową attyką. Jej brak, po rozbiórce w 1822, by wyraźną szczerbą w krajobrazie, stąd już w 1916 Zygmunt Hendel zaproponował program restauracji budynku. Zrealizowano pomysł dopiero w latach 1962-1963, wykorzystując oryginalne elementy dekoracyjne przechowane w lapidarium przy pałacu Pusłowskich. W latach 1973-1975 przeprowadzono prace konserwatorskie w Pasażu Bielaka. Duże wrażenie robią wczesnorenesansowe obramienia okien I pietra. Niestety, w większości to rekonstrukcja, wykonana w 1943 na podstawie zachowanych fragmentów.

Obiekt dostępny w różnej formie; z zewnątrz (także Pasaż Bielaka) bez ograniczeń, wewnątrz, w godzinach pracy placówek handlowych i instytucji.

Oprac. Roman Marcinek, OT NID w Krakowie, 20-07-2017 r.

Rodzaj: kamienica

Styl architektoniczny: gotycki

Materiał budowy:  ceglane

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_12_BK.197184, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_12_BK.403106