Cenne jest barokowe wyposażenie świątyni.

Historia

Pierwszy drewniany kościół miał być wzniesiony około 1200 roku przy tworzącej się osadzie z fundacji księcia Mieczysława. Prawdopodobnie spalony przez Tatarów w 1241 roku, został odbudowany z kamienia o ciężkich, masywnych, grubych murach, od południa z dwoma oknami nawiązującymi do stylu gotyckiego. W wyniku najazdu szwedzkiego 25 VI 1657 roku Kęty poniosły dotkliwe straty – spłonęły dwa drewniane kościoły oraz kościół parafialny. Kościół został odbudowany w latach 1657-1685 w stylu barokowym na wzór włoski z dwiema wieżami przyległymi do fasady zachodniej i parą bocznych kaplic, z wykorzystaniem pozostałości murów prezbiterium zniszczonego gotyckiego kościoła. Konsekracji kościoła dokonał 3 VI 1664 roku biskup Mikołaj Oborski. Odtąd nowo wzniesiona świątynia jest pod wezwaniem dwóch patronek: św. Małgorzaty i św. Katarzyny. Przybranie drugiej patronki (św. Katarzyny) przypuszczalnie wiąże się z datą pożaru kościoła (1657 r.) w dzień jej wspomnienia. Na początku XIX w. zapadło się sklepienie nad zachodnią częścią nawy. Tej części kościoła nigdy nie odbudowano. Po katastrofie kościół od zachodu zamknięto ścianą prostą do której dobudowano wieżę o wysokości 40 m. Jej najwyższa kondygnacja była drewniana. W 1910 kondygnację zamieniono na murowaną, a wieżę nakryto miedzianym hełmem neobarokowym zaprojektowanym przez krakowskiego architekta Kazimierza Wyczyńskiego.

Opis

Kościół jest murowany z cegły, potynkowany. Zbudowany został w układzie bazylikowym, trójnawowy z dwuprzęsłową nawą główną i jednoprzęsłowymi nawami bocznymi z przylegającymi do nich od wschodu kwadratowymi kaplicami. Prezbiterium trójprzęsłowe, wydłużone, zamknięte od zewnątrz wielobocznie, z kruchtą od południa i zakrystią od północy. Fasadę wieńczy trójkątny szczyt. Od południa przylega do niej czworoboczna wieża z otwartym przejściem w przyziemiu, nakryta kopulastym hełmem barokowego kształtu, zwieńczonym wieżyczką z ażurową latarnią. Nawy nakryte są dachem dwuspadowym z wieżyczką na sygnaturkę na kalenicy. Prezbiterium, fasada i wieża ujęte są przyporami, a ściany kaplic opinają pilastry. Nad neorenesansowym portalem do nawy głównej znajduje się napis Sanktuarium Matki Boskiej Pocieszenia. W dolnej części fasady umieszczone są tablice pamiątkowe m.in. upamiętniające ofiary II wojny światowej. Nawę główną nakrywają sklepienia kolebkowe na gurtach (w prezbiterium z lunetami), nawy boczne sklepienia klasztorne, a kaplice kopuły na pendentywach z latarniami. Ściany kaplic podzielone są parami pilastrów toskańskich dźwigających belkowanie. Sklepienia ozdobione są stiukową dekoracją o formach geometrycznych i roślinnych. Nawa główna otwarta jest do naw bocznych i kaplic arkadami. Chór muzyczny wsparty został na czterech filarach. Wyposażenie kościoła pochodzi głównie z XVII w. Polichromia kościoła została wykonana w 1929 roku przez artystę Antoniego Pracałowicza z Krakowa. Składają się na nią dekoracje i malowidła postaci: Matka Boża Królowa Polski, malowidło Pana Jezusa ze starcem i Anioła Stróża, interesujące ornamenty roślinne i popiersia świętych. Kościół posiada 7 ołtarzy: ołtarz główny, Jezusa Nazareńskiego, Serca Pana Jezusa, Matki Bożej Różańcowej, Matki Bożej Częstochowskiej, Matki Bożej Pocieszenia, Ukrzyżowania Pana Jezusa. W barokowym ołtarzu głównym znajduje się m.in. obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem z patronkami kościoła św. św. Małgorzatą i Katarzyną i gotycki obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem w typie Hodegetrii z 2. ćw. XV w. otoczony miejscowym kultem. Ołtarz główny ze względu na kompozycję, walory artystyczne i bogactwo ornamentyki jest cennym dziełem wczesnobarokowej rzeźby i snycerstwa. W części cokołowej ołtarza wschodniego znajduje się obraz św. Jana Kantego – przywieziony do Kęt w 1819 roku przez bp. Tarnowskiego. Witraże o motywach secesyjnych zaprojektowane zostały przez Zdzisława Giedliczka (1888-1957), profesora krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych, a wykonano je w Zakładach Żeleńskiego w Krakowie.

Zabytek dostępny.

Oprac. Tadeusz Śledzikowski, OT NID w Krakowie, 17-04-2020 r.