Wedle lokalnej tradycji - wraz z czterema innymi siedemnastowiecznymi ceglanymi kapliczkami położonymi w okolicach Sandomierza – miała rzekomo powstać z inicjatywy przedstawicieli sandomierskiej szlachty po ich powrocie z wyprawy chocimskiej w 1673 r. lub wojny z Turcją w latach 1620-1621. W związku z takimi okolicznościami budowy i swym wyglądem bywa nazywana przez okoliczną ludność „Latarnią Chocimską”.

Historia

Kapliczka słupowa w Nowych Kicharach powstała najpewniej w latach 40.-80. XVII w., na co wskazuje jej forma. Nie znajduje potwierdzenia źródłowego lokalna tradycja, jakoby była ufundowana przez przedstawicieli szlachty sandomierskiej po ich powrocie z wyprawy chocimskiej w 1673 r. lub wojny z Turcją w latach 1620-1621. Bardziej prawdopodobne jest to, iż została wzniesiona z inicjatywy właściciela wsi, którym były wówczas sandomierskie benedyktynki. Pierwotnie, prócz funkcji sakralnych, pełniła rolę znaku granicznego i drogowego, gdyż była usytuowana przy drodze, na co wskazuje mapa Galicji Zachodniej autorstwa Antona Mayera von Heldensfelda z lat 1801-1804. Po 1929 r. kapliczkę uszkodził piorun, o czym wspomina ks. Aleksander Bastrzykowski w swej monografii parafii Gór Wysokich, wydanej w 1936 roku. W kolejnych dekadach nie przeprowadzono przy niej nawet doraźnych remontów, dlatego obecnie jest w bardzo złym stanie technicznym i wymaga pilnej interwencji konserwatorskiej. W 2021 r. została wpisana do rejestru zabytków województwa świętokrzyskiego. Obecnie planowane jest jej zabezpieczenie.

Opis

Ośmiometrowa, barokowa kapliczka słupowa z latarnią położona jest wśród pól, w południowej części Nowych Kichar, z dala od zabudowań, w pobliżu skrzyżowania dwóch polnych dróg. Wymurowana została z cegły, przy użyciu zaprawy wapiennej. W wielu częściach ma fragmentarycznie zachowane tynki wapienne. Nakryta jest namiotowym daszkiem, pokrytym dachówką ceramiczną. Poważnie uszkodzony zabytek składa się z: wysokiego, zwężającego się ku górze dwuczęściowego cokołu; kwadratowego u nasady trzonu o fazowanych bokach, zakończonego wydatnym gzymsem; prostopadłościennej latarni o bokach opiętych w narożach jońskimi kolumienkami i akcentowanych niszami zamkniętymi łukiem odcinkowym, którą wieńczy dwuczęściowy fragment belkowania o profilowanych gzymsach z fragmentarycznie zachowanym perełkowaniem i ceramiczny daszek namiotowy z metalowym, ażurowym krzyżem na kamiennej kuli.

Oprac. Łukasz Piotr Młynarski, PT NID w Kielcach, 07-02-2022 r.