Dekoracje elewacji frontowej badacze łódzkiej architektury wiążą z nurtem neogotyckim.

Historia

Pierwszym najemcą placu nr 201 (dzisiejsza Piotrkowska 19/21) został w 1826 r. Jan Fryderyk Sperling, murarz przybyły z Prus. W 1831 r. Sprzedał teren Wilhelmowi Neϋmanowi, który kupił go wraz ze stojącym tam drewnianym domem mieszkalnym krytym dachówką. Nowy właściciel na swojej posesji prowadził apreturę, którą w 1855 r. postanowił powiększyć. W 1850 r. wybudował także wozownię. W 1859 r. sprzedał nieruchomość Karolinie i Ludwikowi Unbechaum, którzy ją podzielili. Część południową (dzisiejsza Piotrkowska 21) w 1861 r. kupił Józef Zand, zaś część północna (dzisiejsza Piotrkowska 19) sprzedana została w 1864 r. Abramowi Lubińskiemu. W tym czasie na terenie posesji północnej stał jednopiętrowy budynek frontowy. Pod koniec lat 90. XIX w. nieruchomość  nabył Berek Zajbert. Z początkiem XX w. nowy właściciel gruntownie przebudował kamienicę frontową. Rodzina Berka- Aron i Hersz Zajbert prowadzili tu kantor i skład towarów. W Archiwum Państwowym w Łodzi RGP (Rząd Gubernialny Piotrkowski) Wydziale Budowlanym zachowały się akta z 1899 r. „O budowie przez Berka Zajberta w mieście Łodzi murowanego trzypiętrowego domu z pełną przebudową murowanego piętrowego domu i oficyny i nadbudową drugiego piętra”.

Opis

Kamienica zajmuje dużą prostokątną działkę w zachodniej pierzei ul. Piotrkowskiej, pomiędzy ulicami Próchnika i Więckowskiego. Podłużne oficyny południowe o zróżnicowanej wysokości sięgają w głąb działki w kierunku zachodnim. Trzypiętrowy budynek frontowy przykrywa wysoki mansardowy dach, pod którym znajduje się użytkowe poddasze. Frontową połać dachu krytego blachą ciętą w niewielkie romby, przepruwają prostokątne otwory okienne. Siedmioosiową elewację charakteryzuje symetria widoczna w rozplanowaniu przejazdu bramnego i witryn parteru, oraz otworów okiennych wyższych kondygnacji. Największe trójdzielne okna znajdują się w osi centralnej zakończonej w partii dachu trójkątnym zwieńczeniem, które w bocznych częściach dekorują smukłe sterczyny i konsole. Zwieńczenie przeprute zostało dwoma niewielkimi prostokątnymi otworami okiennymi, ponad którymi znajduje się płaskorzeźbiona dekoracja o charakterze maswerkowym. Podobne zdobienia umieszczone zostały nad oknami I piętra i nad oknem II piętra w osi centralnej. W partii poddasza okna usytuowane w środkowych osiach bocznych wieńczą niższe od centralnego i węższe trójkątnie zakończone obramienia. W tej części elewacji otwory okienne oddzielone zostały dekoracyjnymi półkolumnami, które poniżej przechodzą w półsłupki o przekroju trójkąta, wsparte na dekoracyjnych bazach ozdobionych ornamentem geometrycznym i roślinnym. W elewacji frontowej uwagę przykuwają masywne balkony. Najszerszy z nich umieszczony został w osi centralnej na III piętrze, pozostałe węższe znajdują się w środkowych osiach partii bocznych na II i III piętrze. Wszystkie mają murowane balustrady z dekoracjami maswerkowymi. Wyróżniają się balkony III piętra, których płyty dźwigają masywne wsporniki. Całości dopełnia stolarka okienna i drzwiowa o wielu podziałach i zastosowanych formach z motywami łuków ostrych obniżonych i łuków ośli grzbiet.

Kamienica jest dostępna dla zwiedzających od zewnątrz.

Oprac. Patrycja Podgarbi, OT NID w Łodzi, 17-03-2020 r.