Historia

Pierwsza wzmianka na temat wsi Moroczyn pochodzi z 1472 r. W 1578 r. odnotowany jest Feliks Tarnowski, w XVIII w. była to własność Siekierzyńskich. Prawdopodobnie przez cały XVIII w. w Moroczynie funkcjonował jedynie folwark. Sytuacja własnościowa dóbr była nieustabilizowana do 1846 r., gdy majątek objęła Maria z Czarnockich Chrzanowska, zamężna najpierw za Wincentym Chrzanowskim h. Poraj, a następnie za Franciszkiem Starzeńskim h. Lis. Zapewne wówczas wzniesiono późnoklasycystyczny dwór, usytuowany na terenie wcześniejszego folwarku. Wokół dworu założony został niewielki park wraz z aleją dojazdową, a także powstała dalsza część parku ukształtowana na bazie naturalnego krajobrazu, z włączeniem pobliskiej dąbrowy i cieku wodnego, na którym założono staw. 

Kolejnym właścicielem dóbr był Edward Chrzanowski żonaty z Marią z Kicińskich, z inicjatywy którego na przełomie XIX i XX w. przebudowany został dwór. W 1922 r. Moroczyn odziedziczył syn Edwarda Wincenty (zm. 1944), żonaty najpierw z Marią z Koziełł-Poklewskich, następnie z Izabellą z Czeczów – matką wybitnego historyka sztuki prof. Tadeusza Chrzanowskiego (zm. 2006). 

Po upaństwowieniu majątku, przez kilkadziesiąt lat dwór oraz część budynków folwarcznych użytkował Państwowy Ośrodek Maszynowy, a następnie Wojewódzka Baza Maszyn Drogowych. Teren parku w tym czasie służył jako pastwisko i zaplecze produkcyjno-magazynowe, zaniedbywany park uległ znacznemu zniszczeniu Aleja uzupełniana była nasadzeniami świerków, które obecnie wyginęły.

Opis

Zespół rezydencjonalny odsunięty jest na pd.-wsch. od zabudowań wiejskich, połączony z drogą lokalną aleją dojazdową o długości ok. 400 m. Aleja założona na osi elewacji frontowej dworu, biegnąc od strony wsch. kończyła się przed bramą wjazdową na dziedziniec, a dalej jej kontynuacją była krótka aleja lipowo-brzozowa, kończąca się przed podjazdem – jej pozostałości czytelne są do dziś. Pierwotnie aleja dojazdowa wysadzana była w całości jesionami, których do pocz. lat. 80. XX w. zachowało się ok. 100 sztuk (większość istnieje nadal) oraz ok. 20 sztuk świerków z późniejszego nasadzenia (obecnie nie istnieją). 

Zabytek dostępny.

Oprac. Bożena Stanek-Lebioda, OT NID w Lublinie, 04.08.2020 r.