Na cmentarzysku odkryto 576 grobów, nietypowo głównie szkieletowych oraz znaleziono bardzo liczne zabytki ruchome. Prowadzone przez trzy dekady badania wykopaliskowe jednoznacznie wykazały, że opisywane stanowisko jest bardzo ważnym zabytkiem. Stanowisko jest bezcennym źródłem do poznania wczesnej epoki żelaza i to nie tylko na Górnym Śląsku, ale i na dzisiejszym obszarze Polski.

Historia

Pradziejowa nekropola w Świbiu st. 16 (AZP 92-43/-), pow. gliwicki, woj. śląskie, została odkryta przypadkowo już w latach 30. XX w. W 1936 roku niemiecki uczony F. Pfützenreiter przeprowadził na tym stanowisku pierwsze badania archeologiczne. Głównymi badaczkami cmentarzyska były jednak A. Stankiewicz-Węgrzykowa i przede wszystkim H. Wojciechowska. W latach 1961 – 1992, czyli przez ponad trzy dekady, prowadziły one prace wykopaliskowe na stanowisku (bez niektórych sezonów, a od 1967 roku pod nadzorem H. Wojciechowskiej). Pozyskane liczne zabytki ruchome i nieruchome pozwoliły ustalić, że cmentarzysko związane jest z ludnością tzw. kultury łużyckiej i należy je datować na wczesną epokę żelaza (okres halsztacki C i początek okresu halsztackiego D), tj. od ok. 750 r. p.n.e. do ok. 400 r. p.n.e.

Opis

Stanowisko położone jest ok. 1 km na północ od wsi Świbie, w lesie, na piaszczystej wydmie, która jest wyraźnie wyeksponowana w terenie.

Archeolożki, tj. A. Stankiewicz-Węgrzykowa i H. Wojciechowska, przebadały ok. 1 ha birytualnego cmentarzyska, odkryły i zarejestrowały 576 grobów, co ciekawe głównie szkieletowych, tylko 86 było ciałopalnych. Nekropola związana jest z tzw. kulturą łużycką i datowana jest na ostatnie okresy funkcjonowania tej jednostki kulturowej, tj. wczesną epokę żelaza, czyli ok. 750 – 400 r. p.n.e.

Na obszarze dzisiejszych ziem polskich odkryto ponad 2800 cmentarzysk kultury łużyckiej datowanych na epokę brązu (III-V okres tej epoki) i wczesną epokę żelaza (tj. okres halsztacki C i początek okresu halsztackiego D). Wiele z tych cmentarzysk zostało już bezpowrotnie zniszczonych, a tylko nieliczne zostały przebadane wykopaliskowo przez archeologów. Uogólniając cmentarzyska kultury łużyckiej charakteryzują się długotrwałym, kilkusetletnim użytkowaniem, setkami, a nawet tysiącami grobów oraz tym, że są rozległe obszarowo. Groby ludności tej kultury są z reguły płaskie, a pochówki ciałopalne i popielnicowe, tzn. spalone szczątki zmarłych składano w glinianych naczyniach – uranach, którym bardzo często towarzyszyły dodatkowe naczynia zawierające dary grobowe. W tym kontekście stosowany przez użytkowników cmentarzyska birytualny obrządek pogrzebowy (ciałopalny i szkieletowy), z dużą przewagą grobów szkieletowych, wyróżnia nekropolę w Świbiu. Przedmiotowe stanowisko w bardzo dużym stopniu (całkowicie?) zostało przebadane wykopaliskowo, a więc zniszczono je metodami archeologicznymi.

Stanowisko jest dostępne przez cały rok.

Opr. Michał Bugaj, OT NID w Katowicach, 15.06.2019 r.