Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

budynek mieszkalny - Zabytek.pl

budynek mieszkalny


budynek mieszkalny przełom XIX/XX w. Krzeszowice

Adres
Krzeszowice, Apteczna 7

Lokalizacja
woj. małopolskie, pow. krakowski, gm. Krzeszowice - miasto

Wikarówka w Krzeszowicach, jako obiekt tradycyjnej architektury miejskiej doby historyzmu stanowi składową wyjątkowego w skali kraju i regionu, XIX i XX wiecznego zespołu zabudowy uzdrowiskowej Krzeszowic i historycznego układu urbanistycznego miasta. 

Historia

Pierwsza historyczna wzmianka o Krzeszowicach pochodzi z 1286 roku, kiedy to biskup Paweł z Przemankowa nadał Fryczkowi Fretonowi z Bytomia przywilej na założenie sołectwa na zasadzie prawa magdeburskiego w istniejącej już wsi Cressouicy. W 1337 roku prawdopodobnie istniał tu już kościół. Według Długosza w 2. Poł. XV w. w tej biskupiej wsi stał drewniany kościół pw. św. Marcina, istniała szkoła, karczma i folwark plebański. W 1555 r. Krzeszowice stały się własnością Stanisława Tęczyńskiego i weszły w skład "Hrabstwa Tęczyńskiego". Tereny Dworu Hrabstwa Tęczyńskiego rozciągały się po prawej stronie rzeki Miękinki i Krzeszówki oraz wzdłuż obecnej drogi od Gwoźdźca do dawnej Zawady (Charbielowa) - włączonych do Woli Filipowskiej . W 1620 r. Krzeszowice nabył Jan Tęczyński. Wówczas istniała tu już rezydencja pańska i znano lecznicze właściwości krzeszowickich wód, opisane w 1625 r. przez księdza Bernarda Bocheńskiego. Od drugiej połowy XVII w. Krzeszowice przechodziły kolejno na własność Opalińskich, Sieniawskich, Czartoryskich. U schyłku XVIII w. Krzeszowice rozwijają się jako znane uzdrowisko, własność księżnej Izabeli Lubomirskiej, córki Augusta Czartoryskiego. W roku 1816 dobra krzeszowickie odziedziczył po babce Artur Potocki. Stał się on protoplastą linii krzeszowickiej rodu, który władał tu do II wojny światowej. W 1832 r. po jego śmierci dobrami zarządzała wdowa Zofia i syn Adam. Budowę nowego pałacu, według projektu Franciszka Marii Lanciego rozpoczął Adam Józef Potocki w połowie XIX w. a w latach 1832 i 1840 – 1844 rozpoczął budowę zaprojektowanego przez K. F. Schinkla neogotyckiego kościoła, którego wykańczanie trwało do 1874 roku.  Budynek „wikarówki”, należący do zespołu plebańskiego w Krzeszowicach wybudowano na przełomie XIX i XX wieku. Po II wojnie światowej, na mocy Dekretu o reformie rolnej z 1944 r., wikarówka została przejęta przez Skarb Państwa i oddano w użytkowanie Urzędu Miasta i Gminy Krzeszowice.

Opis

Budynek mieszkalny przy dawnym folwarku plebańskim w Krzeszowicach, tzw. „wikarówka” ulokowany jest w centrum miasta, na pn. od rynku i wsch. od kościoła pw. Św. Marcina  na wschodnim obrzeżu dzikich plant, nieopodal mostu na rzece Krzeszówce. Jest budynkiem piętrowym, murowano-drewnianym z cegły, wzniesionym  na planie prostokąta. Parter murowany, tynkowany, piętro drewniane, szalowane deskami pionowo. Przykryty dachem naczółkowym z lukarnami, krytym dachówką ceramiczną. Stolarka okienna z drobnymi podziałami.

Obiekt dostępny z zewnątrz.

Oprac. Tomasz Woźniak, OT NID w Krakowie 28-12-2022

Bibliografia

  • Decyzja nr A-562 w sprawie wpisania dobra kultury do rejestru zabytków nieruchomych z 08.07.1987
  • Krasnowolski B., Leksykon zabytków architektury Małopolski, Warszawa 2013
  • Kornecki M. M., Krzeszowice, Studium naukowo-historyczne i urbanistyczno-konserwatorskie, Kraków 1979 Zabytki sztuki w Polsce. Małopolska, Warszawa 2016 
  • Zalitacz J., Uzdrowisko Krzeszowice i okolice, Kraków, 2006
  • Zinkow J., Krzeszowice i okolice: przewodnik turystyczny, Warszawa, 1988 http://edziennik.malopolska.uw.gov.pl/WDU_K/2018/7200/akt.pdfhttp://e-krzeszowice.home.pl/dokumenty/powrot_do_zrodel_koncepcja_rozwoju_uzdrowiska_krzeszowice.

Rodzaj: budynek mieszkalny

Styl architektoniczny: nieznana

Materiał budowy:  ceglane

Forma ochrony: Rejestr zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_12_BK.195382