Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

kościół parafialny pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa - Zabytek.pl

kościół parafialny pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa


kościół 1932 r. Gryfice

Adres
Gryfice, Górska 8

Lokalizacja
woj. zachodniopomorskie, pow. gryficki, gm. Gryfice - miasto

Kościół jest materialnym świadectwem odradzania się katolicyzmu na Pomorzu Zachodnim w 1.

połowie XX w., które wiązało się z obecnością polskich robotników sezonowych.  Stanowi rzadki w tym regionie przykład modernistyczne architektury sakralnej. Zachował autentyczne elementy wyposażenia i wystroju (np. witraże). 

 

Historia obiektu/datowanie etapów budowy

28 grudnia 1914 r. erygowana została w Gryficach katolicka lokalia, czyli ośrodek duszpasterski podporządkowany parafii w Kołobrzegu.  Nabożeństwa odprawiane były wówczas w wynajmowanych salach. Dopiero 4 czerwca 1915 osiadł w Gryficach duchowny katolicki w domu zakupionym przy obecnej ulicy Nowy Świat, na którego zapleczu urządzono kaplicę. Pierwszym proboszczem był franciszkanin o. Zacheusz Grelich, wikarym – o. Pyżalski, również należący do tego zakonu. Wzrost liczby wiernych sprawił, że po I wojnie światowej, za czasów proboszcza ks. Edmunda Wende  przystąpiono do budowy kościoła. Projekt wykonał architekt J. Daniel, brat proboszcza ze Święciechowa. Prace rozpoczęto w 1929 r., kamień węgielny wmurowano 3 lipca 1930 r. Poświęcenia kościoła dokonał biskup Christian Schreiber (według innych źródeł biskup Konrad von Preysing)  16 listopada 1932 r. Parafia liczyła wówczas 250 wiernych, wśród których było wielu polskich robotników sezonowych. W czasie wojny kościół został uszkodzony. Po wojnie służył jako kościół pomocniczy, podczas gdy nabożeństwa odbywały się w kościele Wniebowzięcia NMP. Dopiero w 1977 r. utworzono osobną parafię p.w. Najświętszego Serca Pana Jezusa. W tym samym roku przeprowadzono remont kościoła, a w 1995 r. wykonano nowy ołtarz główny i ambonkę.    

 

 

Opis obiektu

Kościół usytuowany na północ od Starego Miasta, na narożniku ulic Nowy Świat i Górskiej, założony równolegle do ulicy Nowy Świat. Od południowego wschodu przy ul. Górskiej położona wcześniejsza od kościoła, połączona z nim przejściem willa, służąca obecnie jako plebania. Od południa do kościoła przylega prostopadły do niego wydłużony budynek – przed powstaniem obecnej świątyni pełniący funkcję sakralną. 

Kościół modernistyczny, zwrócony częścią prezbiterialną w stronę zachodnią. Założony na rzucie prostokąta, dwunawowy (z nawą boczną od strony południowej). Bryła złożona z silnie wyodrębnionych kubicznych segmentów – korpusu mieszczącego nawę główną i prezbiterium, nieco niższej od niego nawy bocznej oraz przysadzistej wieży w narożniku północno-zachodnim. Wszystkie te części nakryte niskimi dachami, czterospadowymi nad korpusem i wieżą, pulpitowym nad nawą boczną. Wieża zwieńczona krzyżem. 

Kościół murowany, otynkowany, pokryty ceramiczną dachówką zakładkową.

Elewacje w prostych modernistycznych formach. Ściany boczne przeprute wąskimi, długimi oknami o prostym zamknięciu, prezbiterium oświetlone okulusamu – dwoma w ścianach bocznych i jednym w ścianie ołtarzowej. W wieży półkoliście zamknięty portal o ceglanych schodkowych  ościeżach. Wyżej, w płaszczyźnie muru nieliczne  otwory. Pod gzymsem wieńczącym w każdej ze ścian – rząd nieco wyższych wąskich otworów tworzących optyczne zwieńczenie wieży. 

Wnętrze pseudohalowe – nawa boczna oraz część zachodnia nieco niższe od nawy głównej, oddzielone od niej półkoliście zamkniętymi smukłymi arkadami na cienkich słupach. Strop nad nawą główną drewniany belkowy, nad prezbiterium i częścią zachodnią – otynkowany. W ścianie ołtarzowej wysmukła, półkoliście zamknięta wnęka z przeszklonym witrażowo okulusem, w zachodniej części wnętrza, pomiędzy arkadami empora muzyczna. 

Wyposażenie, wystrój. Kamienne mensy ołtarza głównego i bocznego. Witraże modernistyczne, projekt H. Hammer, wykonawstwo L. Ritzinger, Szczecin. Zachowanych 14 witraży – jeden figuralny i 13 ornamentalnych – w nawach kościoła i w kaplicy. Ponadto zachowane – chrzcielnica, konfesjonał, ławki.   

Obiekt dostępny po uprzednim zgłoszeniu do ks. proboszcza.    

    

Opr. Maciej Słomiński OT NID Szczecin, 12-02-2021 r.

 

Bibliografia

  • Kargul R. A., Greifenberg in Pommern/ Gryfice 750 lat historii miasta, Gdynia b. r. wyd. (2020), s. 87-88
  • Sudakiewicz L, Wierzchowiecka-Rudnik I., Jarzab W., Wymiary komunikacji społecznej: katolicy na Pomorzu Zachodnim, Koszalin 2019.
  • Szukała M., Gryfice od wojen napoleońskich do roku 1945 [w:] Gryfice. Dzieje miasta, praca zbiorowa pod redakcja Tadeusza Białeckiego, Szczecin 2013, s. 191-192
  • Ulrich A., Chronik des Kreises Greifenberg in Hinterpommern, bez m. wyd. 1990, s. 417
  • Karta zabytku, opr. K. Kalita-Skwirzyńska, 2010, mps. w  WUOZ Szczecin

Rodzaj: kościół

Styl architektoniczny: modernistyczny

Materiał budowy:  ceglane

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_32_BK.113449, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_32_BK.389358