Historia

Cmentarz katolicki w Bielinach został założony w I ćwierćwieczu XIX w.; wzmiankowany jest pierwszy raz w dn. 13 listopada 1818 roku. Informacja ta pochodzi z protokołu wizytacji parafii przez dziekana bodzentyńskiego Piotra Kudelskiego, który zapisał: cmentarz nowy za wsią obsypany wałem i rowem obwiedziony, potrzebuje oparkanienia. Z opisu z 1823 roku dowiadujemy się, że obwód cmentarza w tamtym czasie wynosił 47 sążni (około 80 m). Na środku cmentarza znajdował się krzyż z figurą ukrzyżowanego Chrystusa. Najstarszy nagrobek na cmentarzu w Bielinach pochodzi z 1824 roku, z grobu rodzinnego dzierżawców dworu napękowskiego – Paszkowskich. Pierwszym księdzem, który spoczął na bielińskim cmentarzu był jego założyciel, ks. Karol Żurkowski zm. 4 lipca 1827 roku. Biskup Sandomierski ks. Józef Michał Juszyński pięćdziesiąt lat po śmierci ks. Żurkowskiego ufundował dla niego, na cmentarzu w Bielinach pomnik wykonany przez kunowskiego mistrza kamieniarskiego. W środkowej części cmentarza znajdują się mogiły ludności zamordowanej przez Niemców w latach 1940-1944. Kilka lat temu cmentarz został uporządkowany, wycięto drzewa zagrażające bezpieczeństwu pomników, wytyczono nowe alejki, które zyskały nazwy. Cmentarz jest czynny do dzisiaj.

Opis

Cmentarz znajduje się we wschodniej części wsi przy ul. Żeromskiego (po pn. stronie drogi), na płaskiej działce: od wsch. i zach. otoczonej domami, a od pn. polami. Ma kształt zbliżony do prostokąta i ok. 1,20 ha powierzchni. Cmentarz otacza kamienny mur z elementami drewnianymi. Główna brama znajduje się od pd. przy ul. Żeromskiego, boczna w zachodniej części cmentarza. Najstarsza część z grupą kilkudziesięciu nagrobków z XIX i początków XX w. znajduje się w pobliżu bramy od strony południowej. Aleja główna im. św. Józefa biegnie przez centralną część cmentarza, równolegle do ul. Żeromskiego, od niej prostopadle odchodzą boczne alejki. Na terenie cmentarza znajduje się zwarty masyw starych drzew w tym głównie liściastych: lip, ale także: jesion, dąb i klon. Nagrobki w większości wykonane zostały z piaskowca i kamienia. Dominują przedstawienia figuralne Maryi Niepokalanie Poczętej, Maryi z Dzieciątkiem oraz świętych. Częste są również nagrobki: w formie krzyża na postumencie, mogiły ziemne z krzyżami i płyty nagrobne. Najstarszy zachowany pochodzi z 1824 r., jest to płyta nagrobna rodziny Paszkowskich: Katarzyny z Karczewskich i Marcellego (zm. 1825 r.). Do najbardziej wartościowych należy zaliczyć: płytę nagrobną Tekli (zm. 1833 r.) i Balbiny Paszkowskich (zm. 1831 r.), nagrobek ks. Karola Żurkowskiego z XIX w. (z dedykacją „D.O.M. Ś.P. Ks. Karolowi Żurkowskiemu Kan. Kat. Kieleckiemu i Sandomierskiemu lat 30 przeszło Proboszczowi Bielin – pomnik ten poświęca Wnuk Jego w imieniu familii i pupillów, jako Wujowi matki swojej – Biskup Sandomierski Ksiądz Józ. Mich. Juszyński”), nagrobek Jacka Kałuży, pielgrzyma do Rzymu (zm. 1911 r.), mogiły zamordowanych przez Niemców w latach 1940-1944, nagrobek Stanisława Kota, więźnia caratu (zm. 1947 r.), nagrobek Jana Kowalczyka, byłego więźnia obozu koncentracyjnego w Oświęcimiu (zm. 1977 r.).

Oprac. Wioletta Szafarczyk, PT NID w Kielcach, 24-06-2021 r.