Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

zespół kościoła parafialnego pw. św. Józefa Oblubieńca - Zabytek.pl

zespół kościoła parafialnego pw. św. Józefa Oblubieńca


kościół XVII w. Bieliny

Adres
Bieliny, Żeromskiego

Lokalizacja
woj. świętokrzyskie, pow. kielecki, gm. Bieliny

Kluczowe wartości zabytkowe: Kościół parafialny św.Józefa Oblubieńca w Bielinach stanowi przykład skromnej budowli nurtu muratorskiego z epoki Wazów, ze zmienioną w XIX wieku w duchu klasycystycznym fasadą zachodnią, udanie wpisując się w tło wiejskiego krajobrazu Ziemi Świętokrzyskiej.

Poprzez zlokalizowanie na wzgórzu, kościół stanowi istotną dominantę w topografii wsi.

Historia

Bieliny należące w średniowieczu i epoce nowożytnej do dóbr biskupów krakowskich (do 1795 r.), były miejscowością graniczną z dobrami benedyktynów łysogórskich. Mieszkańcy Bielin, należeli do parafii w Daleszycach. Zmieniło się to dopiero w XVII w., na skutek wzrostu liczby ludności i coraz większych potrzeb duszpasterskich. W związku z czym, na prośbę Krzysztofa Jóźwika, zwierzchnika warsztatu hutniczego w Kakoninie, biskup Jakub Zadzik dnia 30 października 1637 r., erygował i uposażył świątynię w Bielinach. Kościół parafialny został konsekrowany 14 czerwca 1643 r. przez biskupa Tomasza Oborskiego, sufragana krakowskiego. Ołtarz główny pw. św. Józefa i Macieja konsekrowany był w 1664 r., a trzy ołtarze boczne pw. św. Józefa, Matki Boskiej i św. Walentego w 1670 r. Po pożarze zabudowań kościelnych w 1804 r. odbudowano zniszczone budynki i pokryto dach plebanii nowym gontem. W I poł. XIX w. założono nowy cmentarz parafialny. W latach 1836-1842  kościół został przebudowany, odnowiony i przedłużony ku zachodowi. W II poł. XIX w. wyremontowano ogrodzenie, rozebrano starą zniszczoną dzwonnicę i wymurowano nową. Następnie odnowiono cały kościół wewnątrz i na zewnątrz, a w 1892 r. przeprowadzono remont ołtarza głównego. Na początku XX w. wybudowano obecnie istniejącą plebanię. Generalny remont plebanii i wikariatu rozpoczęto w 1994 r. - przebudowano wnętrza, łazienki, wymieniono okna i podłogi. Następnie wymieniono więźbę dachową, założono nowe pokrycie i odbudowano wieżę na kościele. Budynek kościoła został na nowo otynkowany, pomalowany oraz założono drugie okna. Dokonano także konserwacji i odnowienia wnętrza, w tym ołtarza głównego, posadzki, ławek, nagłośnienia, instalacji elektrycznej oraz zakrystii. Wyremontowano dzwonnicę i przebudowano ogrodzenie, a także wycięto drzewa wokół kościoła i położono nowy chodnik. Wybudowany został również parking dla parafian, oraz schody prowadzące do świątyni. Prace remontowe trwały do 2006 roku.

Opis

Zespół zlokalizowany jest na wzgórzu, we wschodniej części wsi, zajmując płaski szczyt wzgórza, otoczonego w części murem i w części ogrodzeniem metalowym. Złożony jest z barokowej świątyni, dzwonnicy, kapliczki i d. cmentarza w granicy zabytkowego ogrodzenia. Położony w pd. części działki orientowany kościół jest budowlą jednonawową, czteroprzęsłową, z przylegającym od wsch. węższym dwuprzęsłowym prezbiterium, zamkniętym półkolistą absydą. Od pn. do prezbiterium przylega niska, prostokątna zakrystia, a od strony pd. kwadratowa mała kruchta boczna. Wschodnie przęsło nawy ujmują po bokach, dwie symetrycznie usytuowane, kwadratowe kaplice. Świątynię wymurowano z kamienia oraz cegły i w całości otynkowano. Nakrywają ją dachy: dwuspadowy nad nawą główną (z sygnaturką pokrytą cebulastym dachem i latarnią zwieńczoną krzyżem), prezbiterium, dwiema kaplicami i kruchtą oraz pulpitowy nad zakrystią. Wśród skromnych elewacji budowli, wyróżnia się fasada zachodnia z wydzielonym cokołem i trójosiowym ryzalitem, rozczłonkowanym czterema pilastrami, pomiędzy którymi znajdują się figury św. Pawła i św. Piotra. Głowice pilastrów wspierają masywne belkowanie, nad którym widnieje gzymsowany trójkątny przyczółek. Wnętrza kościoła nakrywają kamienne sklepienia: krzyżowo-kolebkowe (w prezbiterium, zakrystii i dwóch kaplicach), żaglaste na grutach (w czterech przęsłach nawy głównej), kolebkowe (w kryptach pod kaplicami); w kruchcie pd. strop drewniany płaski. Wśród elementów wyposażenia wnętrza należy wymienić: w ołtarzu głównym z XIX w., obraz olejny na desce Św. Rodziny z ok. poł. XVII w., dwa ołtarze boczne późnobarokowe z II poł. XVIII w. (w lewym obraz Madonny z Dzieciątkiem autorstwa najpewniej Jana Nepomucena Żylińskiego z I poł. XVIII w., w prawym obraz na blasze Ukrzyżowanie z XVII w). Po stronie pd.-zach. kościoła, w narożniku placu, mieści się murowana, otynkowana dzwonnica z poł. XIX w. Wzniesiona na planie kwadratu jest budynkiem piętrowym, pokrytym dachem namiotowym, z prostą elewacją; otwory okienne i wejście do obiektu akcentują kamienne obramowania. Po stronie pn.-wsch. świątyni znajduje się drewniana kapliczka św. Rozalii, na planie kwadratu pokryta gontem. Cmentarz przykościelny położony jest w obrębie ogrodzenia; obecnie nie zachowały się tu nagrobki.

Zabytek dostępny. Możliwość zwiedzania po wcześniejszym uzgodnieniu telefonicznym z proboszczem.

Opr. Wioletta Szafarczyk, OT NID w Kielcach, 20-11-2019 r.

Rodzaj: kościół

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_26_ZE.93201, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_26_ZE.476