zamek, st. 6 - Zabytek.pl
Adres
Ciechanowiec, Parkowa 9
Lokalizacja
woj. podlaskie, pow. wysokomazowiecki, gm. Ciechanowiec - miasto
Mimo iż do dnia dzisiejszego zachowały się jedynie podziemne pozostałości tworzących go budowli, nadal pozostaje czytelny ogólny kształt założenia obronnego, z zachowaną, okalającą go fosą.
Usytuowanie i opis
Zamczysko w Ciechanowcu położone jest w północno-zachodniej części miasta, na lewym brzegu rzeki Nurzec. Teren należący do dawnego zamku ograniczony jest od zachodu przedłużeniem ulicy Parkowej. W odległości około 100 m od tej granicy przepływa rzeka Nurzec. Od strony południowej, północnej i częściowo wschodniej zachowała się fosa zamkowa.
Obszar dawnego zamku tworzy prostokąt o wymiarach około 130 x 150 m (nie licząc szerokości fos). Wzdłuż wewnętrznej krawędzi fos biegną słabo już dzisiaj widoczne wały ziemne, stanowiące relikty nowożytnych fortyfikacji. Do czasów współczesnych nie zachowały się żadne widoczne elementy architektury murowanej, związanej z zamkiem. Jedynym śladem zabudowań zamkowych pozostają istniejące do dzisiaj piwnice. Słabo zachowane relikty murów związane z podzamczem zachowały się na południe od terenu zamku, w rejonie ul. Parkowej. Teren zamkowy użytkowany jest rolniczo, a jego granice wyznacza linia porośnięta drzewami.
Historia
Początki zamku w Ciechanowcu mogą sięgać XV w., jednak źródła pisane potwierdzają istnienie tego założenia dopiero dla 2. połowy XVI w. Przyjmuje się, że zamek miał kształt czworoboczny, otoczony był murem obronnym i fosą. Mur wzmocniony był kilkoma wieżami. Od wschodu posiadał masywną wieżą bramną i dwie okrągłe baszty wstawione w narożniki muru obwodowego. Kolejna wieża, umieszczona w środkowej części zachodniego odcinka muru broniła dostępu od strony rzeki. Wewnątrz murów znajdował się reprezentacyjny budynek mieszkalny z zabudową towarzyszącą. Wiadomo, że w XVII w. zamek był gruntownie przebudowywany. Po zniszczeniach z lat 1655-1660 w dalszym użytkowaniu pozostała tylko część dawnej zabudowy, połączona z budynkami drewnianymi. Ostatnie zabudowania rozebrane zostały po zniszczeniach z czasu I wojny światowej.
Przypuszcza się, że w miejscu zamku funkcjonował w XIII w. gród, który należał do kasztelanii święckiej. Ośrodek ten wymieniony jest w wykazie grodów i osiedli zniszczonych w czasie najazdu tatarskiego w 1241 r. Zamek murowany istniał już z całą pewnością w XVI w., a jego budowa związana była z utworzeniem siedziby rodu Kiszków - właścicieli okolicznych ziem. Założenie zniszczone zostało w trakcie II wojny północnej - tzw. potopu szwedzkiego z lat 1655-1660 i nie zostało już odbudowane. Mimo funkcjonowania w tym miejscu siedzib kolejnych właścicieli (Bremmerów i Ossolińskich) pozostałości zabudowy murowanej były stopniowo rozbierane. Najdłużej przetrwała wieża bramna, która uległa ostatecznej katastrofie na skutek zniszczeń związanych z wydarzeniami I wojny światowej. Pozostałości tej ostatniej budowli zamkowej rozebrane zostały w 1921 r. W czasie II wojny światowej na terenie zamku urządzona została strzelnica.
Stan i wyniki badań
Stanowisko „Zamczysko” zostało w bardzo niewielkim stopniu rozpoznane archeologicznie. W 1979 r. badania sondażowe na jego terenie przeprowadził M. Czarnecki z ramienia PP PKZ. Wyniki badań nie potwierdziły istnienia w tym miejscu wczesnośredniowiecznego grodu, wzmiankowanego w źródłach pisanych. Pod wałem ziemnym biegnącym wzdłuż południowego odcinka fosy odsłonięte zostały mury ceglane datowane wstępnie na XVIII i XIX w. Wyniki tych wstępnych badań nie potwierdziły związku wału z systemem nowożytnych fortyfikacji ziemnych.
Teren zamku jest własnością prywatną.
Oprac. Michał Sekuła, OT NID w Warszawie, 16-11-2015 r.
Rodzaj: zamek
Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków
Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_A_20_AR.16564, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_20_AR.619041