XIX w. zachowała wiele cech klasycystycznych, a remont w latach 1999-2002 przywrócił jej zburzone w czasie wojny wieże.

Historia

Pierwszą cerkiew prawosławną w Boćkach ufundował przed 1517 r. właściciel wsi Iwan Sapieha, wojewoda podlaski. Nie jest znana dokładna data przejścia parafii na unię brzeską. Prawdopodobnie stało się to na przełomie XVI i XVII wieku. Najstarsze cerkwie zbudowane były z drewna. Obecną murowaną świątynię wzniósł w latach 1819-1824 Jan Alojzy hrabia Potocki, właściciel Bociek. Na krótko przed kasatą unii w 1839 r. rozpoczęła się wymiana zlatynizowanego wyposażenia cerkwi na dostosowane do liturgii wschodniej. W 1839 r. parafia przyjęła wyznanie prawosławne. W latach 1872-1874 cerkiew przebudowano wg projektu architekta gubernialnego Leonarda Krzyżanowskiego. Wieże zostały przekryte cebulastymi hełmami, wybudowano przedsionek i dodatkową wieżyczkę nad nawą, powiększono okna (pierwotnie półkoliste) i wykuto dodatkowe otwory, opaski okienne i przedsionek zwieńczono łukami w kształcie kokoszników. W czasie I wojny światowej cerkiew uległa pożarowi, który zniszczył jej wyposażenie. Po wojnie władze polskie nie zgodziły się na reaktywację parafii prawosławnej. Od 1924 r. świątynia pełniła funkcję filii bielskiej parafii św. Michała; samodzielność odzyskała w 1929 roku. Poważne zniszczenia dotknęły cerkiew w 1941 r.: zburzony został dach, obie wieże i spalone wyposażenie. W 1955 r. świątynię ponownie konsekrowano. W latach 1999-2002, przy okazji generalnego remontu, odbudowano frontowe wieże.

Opis

Cerkiew położona w centrum wsi, po pd. stronie dawnego rynku, na cmentarzu przycerkiewnym otoczonym kamiennym murem. Klasycystyczna, przebudowana w stylu rusko-bizantyjskim.

Cerkiew dwuwieżowa, trójnawowa. Złożona z prostopadłościennego korpusu nawowego z dwiema czworobocznymi wieżami od frontu oraz węższego prezbiterium zamkniętego absydą. Frontowe jednokondygnacyjne wieże nakryte są niskimi hełmami z cebulastymi kopułkami, wieża nad absydą imitująca sygnaturkę zwieńczona masywną kopułą. Przed głównym wejściem niski przedsionek przekryty dachem o przekroju kokosznika. Murowana z cegły, tynkowana wewnątrz i zewnątrz, kryta blachą. Elewacje zwieńczone uproszczonym belkowaniem. Ściany wież przedzielone gzymsami ciągłymi i gzymsem przerwanym na wysokości arkadowych otworów głosowych. Pomiędzy wieżami trójkątny szczyt. Otwory okienne podłużne, prostokątne, zamknięte łukami pełnymi, obwiedzione opaskami w formie kokoszników. Wnętrze podzielone trzema parami drewnianych filarów na nawy. Nawa główna przekryta wysokim drewnianym stropem z fasetą o przekroju trapezu, nawy boczne - stropami płaskimi. Prezbiterium niższe od głównej nawy, wydzielone ikonostasem. Chór muzyczny w formie balkonu wspartego na dwóch drewnianych, profilowanych słupach. Wyposażenie współczesne, m.in. drewniany ikonostas z lat 50. XX w.

Obiekt dostępny dla zwiedzających z zewnątrz. Otwierany w czasie nabożeństw.

Oprac. Aneta Kułak, OT NID w Białymstoku, 19-11-2015 r.